चागुँनारायण, ९ असारचाँगुनारायण नगरपालिकाले आर्थिक वर्ष २०७७/०७८ को नीति तथा कार्यक्रम सार्वजनिक गरेको छ । सोमवार नगरपालिकाकी उपप्रमुख बिना बास्तोलाले आर्थिक वर्ष २०७७/०७८ को नीति तथा कार्यक्रम सार्वजनिक गरेकी हुन् ।
नगर प्रमुख सोम प्रसाद मिश्रको अध्यक्षतामा जारी सातौँ नगरसभामा उपप्रमुख बास्तोलाले सोमबार नीति तथा कार्यक्रम प्रस्तुत गरेकी थिइन् । प्रस्तुत नीति तथा कार्यक्रम नगरसभाबाट स्वीकृत भएको नगर सभाका सचिवसमेत रहेका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत चिरन्जीवी तिमिल्सिनाले जानकारी गराए ।
सार्वजनिक भएको नीति तथा कार्यक्रम शिक्षा, स्वास्थ्य, कृषि, पर्यटन, रोजगारी बिस्तार र उद्यम प्रवर्धनमा विशेष केन्द्रित रहेको छ । त्यसका साथै बालबालिका, जेष्ठ नागरिक,बनजंगल व्यवस्थापन र सरसफाइको कार्यक्रममा समेत बिशेष महत्व दिइएको देखिन्छ ।
आर्थिक वर्ष २०७७/७८ का लागि नीति तथा कार्यक्रम मार्फत चाँगुनारायण नगरपालिकाले केन्द्रीय बजेटको सिको गर्दै महत्वाकांक्षी कार्यक्रम अघि सारेको छ । कोभिड १९ का कारण देशबिदेशबाट बेरोजगार हुनसक्ने नगरबासीलाई लक्षित गरी ‘मेयरसंग उद्यमशीलता’ कार्यक्रम ल्याएको हो । यस अन्तर्गत युवाको सम्वर्द्धन उद्यमशिलता प्रर्वद्धन कार्यक्रम सञ्चालन नीति लिइएको छ ।
रोजगार सिर्जना र उद्यममा प्रश्रय दिनका लागि चाँगुनारायण उद्यमशिलता कोष खडा गरिने र यसबाट सम्रग नगरमा रहेका युवा तथा उद्यमी बन्न ईच्छुकलाई वित्तीय संस्था मार्फत ऋणको व्यवस्था गरिने नीति ल्याइएको छ । यस अन्तर्गत सम्पूर्ण ब्याज रकममा अनुदान दिई शुन्य प्रतिशतमा ऋण दिने व्यवस्था मिलाईने महत्वाकांक्षी कार्यक्रम रहेको छ । त्यसैगरी सार्वजनिक, नीजि र सहकारी क्षेत्रको साझेदारीमा नगरमा रोजगारी अभिबृद्धिका लागि विशेष कार्यक्रम, श्रम बैंकको स्थापना तथा सञ्चालन, आत्मनिर्भर अर्थतन्त्रको विकास जस्ता विषयमा जोड दिएको छ ।
कृषि तथा पशुपालनमार्फत नगरपालिकाको समृद्धिको यात्रा तय गरिएको छ । कृषि तथा पशुपालनलाइ निर्वाह्मूखी मात्र नगरी व्यवसायिकरण गर्ने र त्यसको समुचित वजारीकरणका लागि नगरपालिकाले लगानी गर्ने भएको छ । युवा जमातलाई कृषि तथा पशुपालनमा आकर्षित गरी उन्नत कृषि र पशुपालनमा लगाउने र त्यसलाई पर्यटन उद्योगसंग समेत जोडेर कृषि पर्यटन मार्फत नगरको आम्दानी वृद्धि गर्नकालागि सरोकारवालासँग साझेदारी गरिने नीति लिइएको छ।
नीति तथा कार्यक्रममा ‘बैंक खाता छोरीको, सुरक्षा जीवानभरीको’ कार्यक्रम ल्याइएको छ । प्रदेश २ को’बेटी बचाउ, बेटी पढाउ’ कार्यक्रमको नक्कल गरिएको जस्तो देखिने यस कार्यक्रममा कति रकम छोरीहरुलाई दिने भन्ने कुरा बजेटले सम्बोधन गर्ने प्रमुख कार्यकारी अधिकृत चिरन्जीवी तिमिल्सिनाले बताए । उनका अनुसार बुधबार बजेट प्रस्तुत हुनेछ ।
“एक घर एक परिवार, फलफूल सदाबहार” कार्यक्रम अन्तर्गत प्रत्येक परिवारलाई फलफूलका बिरुवा लगाउन नर्सरी स्थापना गर्न प्रोत्साहन गरिने कार्यक्रम रहेको छ। बाँझो जग्गाहरुमा कृषि उत्पादनका लागि आव्हान गर्ने र बाँझो जग्गा राख्न निरुत्साहन गर्ने नीति अबलम्बन गरिने बताइएको छ।
हेर्नुस् नीति तथा कार्यक्रमको पूर्णपाठ
यस चाँगुनारायण नगरपालिकाका सातौं नगरसभाका अध्यक्षज्यू, सम्पुर्ण नगरसभा सदस्यज्यूहरु ।
सर्वप्रथम, नेपाल लगायत सम्पूर्ण विश्व नै (कोभिड १९) कोरोना भाईरस महामारीको चपेटामा परिरहेको यो संकटपूर्ण र असहज घडीमा म यस चाँगुनारायण नगरपालिकाको आ.ब. २०७७/०७८को नीति तथा कार्यक्रम र आर्थिक वर्ष २०७६/७७ को समिक्षा यो ग रिमामय सातौं नगरसभामा पेश गर्दैछु ।
म संघीय लोकतान्त्रीक गणतन्त्र नेपाल स्थापना लगायत नेपालका राजनैतिक परिवर्तनको प्रमुख आन्दोलनकाविभिन्न कालखण्डमा आफ्नो अमूल्य जीवन उत्सर्ग गर्नुहुने सम्पूर्णज्ञातअज्ञात शहिदहरुप्रति भावपूर्ण श्रदाञ्जली अर्पण गर्न चाहन्छु।
त्यसैगरि नेपालमा भएका राजनीतिक परिवर्तनका विभिन्न आन्दोलनमा घाईते हुनुभएका योद्धाहरुको शीघ्र स्वास्थ्यलाभको कामना गर्दछु।राजनैतिक आन्दोलनका वेपत्ता योद्धाप्रति उच्च सम्मान प्रकट गर्दछु ।
कोभिड १९ को महामारीबाट जीवन गुमाउने सबै प्रति हार्दिक श्रद्धाञ्जली र शोकाकुल परिवारजनमा गहिरो समवेदना व्यक्त गर्दछु। उपचाररत सम्पूर्ण सङ्क्रमितहरुको शीघ्र स्वास्थ लाभको कामना गर्दछु ।
सङ्क्रमण फैलिन नदिन र महामारीमाथि विजय प्राप्त गर्न आगामी दिनमा अझ बढी सतर्कता समन्वय र एकता आवश्यक भएकोले सबै दृढ भएर लाग्न म आव्हान गर्दछु।
जोखिमपूर्ण परिस्थितिमा अग्रपङ्गतिमा रही सेवा गर्ने नेपाल सरकार, प्रदेश सरकार, जिल्ला स्थित सबै कार्यालय, स्वास्थ्यकर्मी, सुरक्षाकर्मी, राष्ट्रसेवक, सङ्घसंस्था तथा सम्पूर्ण नगरवासीमा हार्दिक आभार व्यक्त गर्दछु। नगरको प्रकोप व्यवस्थापन कोषमा सहयोग गर्नुहुने सबैलाई धन्यवाद दिन चाहन्छु।
विश्वमै यस रोगको निदान सहित बिश्वको सुन्दर सपना साकार होस् भन्ने कामना यस सम्मानित सभासमक्ष राख्न चाहन्छु ।
“समृद्ध नेपाल, सुखी नेपाली“ को राष्ट्रिय आकांक्षा पूरा गर्नेलक्ष्य लिई जनताको सबैभन्दा नजिकैको सरकारबाट संघीयताको मर्म अनुरुप नीतिर कानुन बनाउने तथा कार्यान्वयन गर्ने काम स्थानीय स्तरमै कार्य गरिरहेको चाँगुनारायण नगरपालिकाले आधारभुत शिक्षा, स्वास्थ्य, पूर्वाधार विकास, सामाजिक विकास, संस्कृति संरक्षण,आर्थिक विकासमा र सर्वसाधारणले प्रतिफल प्राप्त गर्ने कार्यमा अविचलित रुपमा लगनशिलतापूर्वक रुपमा क्रियाशिल छ।
स्थानीय तहका निर्वाचन सम्पन्न भएदेखि आजसम्म तीन बर्षको अवधिसम्म आईपुग्दा नगरबासीको आवश्यकता अपेक्षा तथा चाहनालाई उपलब्ध श्रोत साधन तथा जनशक्ति बाट सकेसम्म सम्बोधन गर्ने ईमान्दार प्रयास गरेका छौं । स्थानीय तहको निर्वाचनमा हामीले नगरबासी समक्ष गरेका प्रतिवद्धताहरुलाई पुरा गर्नका लागि भरपुर प्रयत्न गर्दै बिशेष गरी जनताका आधारभुत आबश्यकता तथा जनजिबिका सँग सम्बन्धित बिषयहरुमा केन्द्रित रही कार्यक्रमहरु संचालन गरेका छौं।
तीन वर्षको अवधिमा हामीले उत्साहवर्द्धक उपलब्धि हासिल गर्ने दिशामा अगाडि बढिरहेको यस अवधिमा हामीले उल्लेख्य भौतिक प्रगति तथा सामाजिक विकास गरेका छौं। सडक, खानेपानी, सिँचाई, मठ मन्दिर लगायतका पूर्वाधार र नगरको समग्र विकासमा उल्लेख्य सुधारका कामहरु शुरु भएको जानकारी दिन पाँउदा हर्षित छु। यी उपलब्धिले समृद्ध नगर निर्माणका लागि बलियो आधारशिला खडा भएको छ।
सभाध्यक्ष ज्यू तथा नगरसभा सदस्य ज्यूहरु
यस गरिमामय सभामा आर्थिक वर्ष २०७६र७७ मा चाँगुनारायण नगरपालिकाले गरेका कार्यहरुको समिक्षा प्रस्तुत गर्न अनुमति चाहन्छु।
१ पूर्वाधार तर्फ
(चाँगुनारायण नगरपालिकाले यस आर्थिक बर्षमा चाँगुनारायण वडा नं ५ को घुमाउनेमा चाँगुनारायण नगरपालिका कार्यालयको आफ्नै भवनको ठेक्का आव्हान गरिसकेको छ। करिब ५० करोडको लागतमा बन्ने यो भवनले नगरबासीकोआफ्नो सुविधासम्पन्न भवनबाट संचालन भई नगरबासीमा प्रभावकारीरुपमा सेवा प्रवाह हुने देखिन्छ।
(नगरपालिकाको वडा नं ४ मा बहुउद्धेश्यीय सुविधा सहितको खेल मैदान बनाउनका लागि जग्गा सम्याउने प्रकिया अगाडि बढेको छ।
(नगरपालिकाले वडा नं ७ को भंगेरी डाँडामा रग्बी सहितको खेल मैदान बनाउनका लागि जग्गा सम्याउने कार्य भईसकेको छ। संघ तथा प्रदेश सरकारको साझेदारीमा सो कार्य आगामी २ बर्षमा सम्पन्न हुने गरी अगाडि बढाईएको छ।
(चाँगुनारायण नगरपालिका वडा नं ८ स्थित बोजिनी ड्यामलाई बहुउद्धेश्यीय आयोजनाको रुपमा पर्यापर्यटन प्रबर्द्धन हुने खानेपानीको मुख्य श्रोत विकास हुने गरि तत्कालका लागि सिंचाई सुविधा तथा भविष्यमा आवश्यकता अनुसार पर्यटन, खानेपानी लगायतमा प्रयोग हुने गरी तथा वातावरण संरक्षण हुने गरी कार्य अघि बढाईएको छ।
(चाँगुनारायण वडा नं ७ मा रहेकोटपा डम्फुमा बहुउद्धेश्यीय सामुदायिक भवनको निर्माण सम्पन्न भई हस्तातरण हुने क्रममा छ। यसमा कम्पाउण्ड वाल लगाउने र चमेना गृह निर्माणका लागि ठेक्का आव्हान भएको छ।
(पर्यापर्टनको प्रबद्धनका लागि मुहानपोखरी महादेव पोखरी ३करोड १० लाखको लागतमा ४।०२ किलोमिटरलामो पर्या(पदमार्ग निर्माण भएको छ। यसले चाँगुनारायण नगरपालिकामा एक थप पर्यटन गन्तब्यको रुपमा विकास भएको छ।
(चाँगुनारायण नगरपालिका वडा नं ६ मा हरिगुरु मार्ग गडगडे बाघमारा पाटी बस्तीहरुलाई जोड्ने कार्य यस आर्थिक वर्षमा सम्पन्न भएको छ । यसले काभ्रे जिल्ला समेतलाई चाँगुनारायण सँगको यात्रा सहज भएको छ।
(नगर यातायात गुरुयोजना ९ःत्ःए० को प्रारुप तयार भई अनुमोदनको चरणमा रहेको र यसले नगरको यातायात तथा आवागमन क्षेत्रमा प्राथमिकता सहितको आधारशिला तयार गर्न मद्त पुग्नेछ।
(चाँगुनारायण नगरपालिका वडा नं ६ मा सार्वजनिक वन क्षेत्रको संरक्षणका लागि त्यहाँ रहेका घरटहराहरु हटाई वन क्षेत्र र सार्वजनिक पर्ति जग्गालाई सुरक्षित बनाउने कार्य गरिएको छ।
(चाँगुनारायण नगरपालिकामा गोस पुल(कलमसी सडकको ४।४६ कि। मी।कालोपत्रे कार्य सम्पन्न भएको छ।
(१० लाख भन्दा माथिका६०र४० र ५०र५० बाहेकका सबै योजनाहरु ठेक्का प्रक्रियाद्धारा संचालन गर्ने व्यवस्था मिलाईनेछ।
यस आर्थिक बर्षमा यस भौतिक पूर्वाधार क्षेत्रहरुको प्रगति देहाय बमोजिमको तालिकामा प्रस्तुत गरिएको छः(
क्र सं शिर्षक ईकाई
१ कालोपत्रे ११।८१ कि मी
२ ग्राभेल ६ कि मी
३ ढलान १।७ कि मी
४ रिटेनिङ्ग बाल ३।५ कि मी
५ ड्रेन ३ कि मी
६ खानेपानी ११ वटा योजना
यसरी नगरपालिकाबाट १८ बटा वडागत १र१ करोडको योजना, साना सडक तथा अन्य पूर्वाधार तर्फका योजना,खानेपानीका योजनाहरु, कार्यपालिका सदस्यबाट सिफारिश भएका योजना , शिक्षा, स्वास्थ्य, स्थानीय पूर्वाधार विकास साझेदारी कार्यक्रम संघ, बागमती प्रदेश स्थानीय पूर्वाधार विकास साझेदारी कार्यक्रम र जिल्ला समन्वय समिति रकम बाँडफाड भई सञ्चालित योजनाहरुको विवरण देहाय बमोजिमको तालिकामा राखिएको छः(
शि नं योजना विनियोजन गर्ने निकाय कुल योजना सम्झौता भएको दोश्रो चरणमा रहेका सम्पन्न भएका
१ ठूला सडक योजना चाँगुनारायण १८ १८ ११ (
२ साना सडक तथा अन्य पूर्वाधार चाँगुनारायण १५५ १४८ ५५
३ खानेपानी चाँगुनारायण ४१ ३८ ६
४ कार्यपालिका सदस्यको सिफारिशमा विनियोजित चाँगुनारायण २४ २२ ७
५ मठ मन्दिर चाँगुनारायण ७ ६
६ शिक्षा चाँगुनारायण १ १
७ स्वास्थ्य चाँगुनारायण १ १
८ सिचाई चाँगुनारायण १ १
९ स्थानीय पूर्वाधार विकास साझेदारी कार्यक्रम संघ ३४ ४ ठेक्का र३० उपभोक्ता समिति
१० स्थानीय पूर्वाधार विकास साझेदारी कार्यक्रम बागमती प्रदेश १३ ३ ठेक्का
१० उपभोक्ता समिति
११ जि स स साझेदारी १९ १९
२ राजश्व तथा आन्तरिक श्रोत परिचालन तर्फ
यस नगरपालिकाको आ व २०७६र७७ का लागि २४ करोड आन्तरिक राजश्व संकलन गर्ने प्रक्षेपण गरिएकोमा २०७७ साल ज्येष्ठ मसान्त सम्ममा रु १४,८५,६६,३७० संकलन भएको छ। ईट्टा उधोग, पर्यटन, माटो, पानी बालुवा तथा आय ठेक्काबाट असार सम्ममा रु ३ करोड तथा अन्यमा थप २ करोड संकलन हुने देखिन्छ। बन्दाबन्दीले पर्यटकको प्रवेश बन्द भएको र व्यापार व्यवसाय ठप्प भएकोले राजश्व संकलन हुने प्रमुख महिनाहरुमा राजश्व प्रक्षेपित रुपमा संकलन हुन कठिन भएको छ।
शिर्षकगत रुपमा संकलन भएको राजश्व दस्तुर देहाय बमोजिमको तालिकामा प्रस्तुत गरिएको छ ।
शि नं शिर्षक संकलित रकम
१ सिफारिश दस्तुर २,६७,८८,५०१
२ नक्सा पास दस्तुर २,१७,२७,६३९
३ व्यवसाय रजिष्ट्रेशन दस्तुर २,००,६७,३९०
४ अन्य दस्तुर ९०,९४,६२४
५ भूमिकर मालपोत ७३,८७,६१०
६ अन्य सेवा शुल्क ४३,२०,५००।–
७ घर बहाल कर ३७,२५,७३५।(
८ प्रशासनिक दण्ड जरिवाना जफतबाट २०,०५,३३०।–
९ परिक्षा शुल्क ५,६०,०४०।–
१० अन्य प्रशासनिक सेवा शुल्क ३,३९,४३९।–
११ सम्पत्ति कर ९,७९,७७३।(
१२ नाता प्रमाणित दस्तुर २,३३,३००।(
१३ व्यक्तिगत घटना दर्ता ६६,३००।(
१४ न्यायिक दण्ड जरिवाना २९,०००।(
१५ अन्य राजश्व १०,५००।(
त्यसरी नै यस नगरपालिकाबाट विभिन्न आय ठेक्काबाट संकलित राजश्व देहाय बमोजिमको रहेको छ।
क्रम संख्या शिर्षक संकलित राजश्व
१ नगरकोट पर्यटन १,१४,५०,०००।–
२ वडा नं ४ को खेल मैदानको ठेक्काबाट रु २,६३,००,०००।–
३ खानेपानी ठेक्का ५४,२६,८००।–
४ माटो ढुवानी ४०,२७,४४०।–
५ चाँगुनारायण पर्यटन ३७,५२,५५५।(
६ विज्ञापन कर ३,५१,०००।–
७ बोलपत्र दस्तुर १०,३०,०००।–
वडागतरुपमा असार ३ सम्ममा संकलन भएको राजश्व देहाय बमोजिमको तालिका अनुरुप रहेको छ।
वडा नं संकलित राजश्व कैफियत
१ रु ३४,९५,४८२।(
२ रु ५८,०७,५३७।(
३ रु २७,२२,७९८।(
४ रु ४३,२२,२४०।(
५ रु ४२,०४,४१८।(
६ रु ४७,४९,२८०।(
७ रु ३७,७४,८९४।(
८ रु ५६,७९,६९३।(
९ रु ६९,७१,४८८।(
३आर्थिक प्रशासन तर्फ
नेरपाल सरकार बाट शसर्त अनुदान तर्फ बाट चालुमा विनियोजित २६०७८००००।– मा असार ३ सम्ममा २०३५२१७६३।६३ खर्च भएको छ। बागमती प्रदेशबाट विनियोजित शसर्त अनुदान तर्फ बाट चालुमा १८९१०००।– मा असार ३ सम्ममा११६५६००।( खर्च भएको छ।
आन्तरिक तर्फको चालु खर्चमा विनियोजित १८४०५०००।( मा हालसम्ममा ११०८२७१६१।( खर्च भएको छ।यसरी विभिन्न रुपले प्राप्त तथा विनियोजित चालु रकम ५८०७९१०००।– मा असार ३ सम्मको खर्च ३९७६८११६७।– भएको छ जुन ६८।४८ प्रतिशत हो ।
पुँजीगत तर्फ विनियोजित ११५०४२०११८।६७ बजेटमा असार ३ सम्म ५०७४०२६१५ खर्च भएको छ । यो कुल विनियोजितको ५० प्रतिशत प्रगति हो । असार मसान्त सम्ममा यो प्रगति ८०र९० प्रतिशत हुने देखिन्छ। यसको विस्तृत विवरण बजेटमा आउने नै छ।
४स्वास्थ्य
४।१ नसर्ने रोगहरु सुगर, प्रेशर,दम लगायतको करिव ५० हजार जनालाई औषधि वितरण गरेको छ। यसमा १५ लाख नगरपालिकाबाट खरिद तथा सशर्तबाट प्राप्त बजेट १० लाखको औषधि खरिद गरिएको छ। नगरपालिकास्तरीय नसर्ने रोग बारे जनचेतना कार्यक्रम सञ्चालन गरिएको छ। क्षयरोग सम्बन्धि खोज पडताल कार्यक्रम विश्व कुष्ठरोग तथा अपाङ्गता दिवसको कार्यक्रम महिला स्वास्थ्य स्वयम्सेविका कार्यक्रम महामारी जन्य तथा प्रकोपजन्य रोगहरुको न्युनिकरणका लागि विविध कार्यक्रम सम्पन्न भएका छन्।
४।२ एक विधालय एक नर्स कार्यक्रममा विनियोजित ५ लाख को कार्य सम्पन्न भएको छ। पोषण कार्यक्रम आमा सुरक्षा जस्ता कार्यक्रम निरन्तर रुपमा चलिरहेका छन् भने अभिमुखिकरण दिवस समिक्षा शिविर सञ्चालन जस्ता कार्यक्रम कोभिड १९ को कहरले रोकिएका छन्। स्वास्थ्यमा विनियोजित २३२७०००००।– शसर्त तर्फको बजेटमा २०७५१७१५५।६३ खर्च भई ९० प्रतिशत प्रगति हासिल भएको छ ।
४।३ स्वास्थ्य सेवा प्रवाहका लागि १० वटा स्वास्थ्य संस्थाहरुमा उपकरण खरिद तथा वितरण गरी स्वास्थ्य संस्थाहरुलाई अझ व्यवस्थित बनाउदै लगिएको छ। दुर ठाँउमा रोमिङ्ग अ न मि बाट परिवार नियोजन मातृशिसु सेवा कोभिड जनचेतनामूलक कार्यक्रम सञ्चालन गरिएको छ।
५ शिक्षा
५।१ यस चाँगुनारायण नगरपालिकाका शिक्षकहरुलाई स्थानीय पाठ्यक्रम तथा प्रश्नपत्र निर्माण सम्बन्धि तालिम सम्पन्न गरेको छ । विधार्थीको सिकाई उपलब्धि थाहा पाउन विभिन्न आन्तरिक तथा लिखित परिक्षाहरु सम्पन्न भएका छन्। क्भ्भ् पूर्व सन्ध्यामा कोभिड(१९ को कारण स्थगित भएको र यस नगरपालिकाले क्भ्भ् तयारी परिक्षा सो अगाबै लिईसकेको हुनाले सोलाई आधार मानी आन्तरिक मूल्याङ्कन गरी अगाडि बढाउन सहज भएको छ। अतिरिक्त क्रियाकलापका लागि विभिन्न कार्यक्रमहरु सञ्चालन भई समापन भई सकेका छन् ।
५।२ सार्वजनिकविद्यालयकाविद्यार्थीहरुकालागिनिशुल्कपाठ्यपुस्तकअनुदान ३५ वटै विद्यालयमा गईसकेको छ। शैक्षिकपहुँचसुनिश्चितता, अनौपचारिकतथावैकल्पिकशिक्षाकार्यक्रम ९परम्परागतविद्यालय, वैकल्पिकविद्यालय, साक्षरतारनिरन्तरशिक्षाकाकार्यक्रमसमेत० सञ्चालनको क्रममा छ। विद्यालयसञ्चालनतथाव्यवस्थापनअनुदानज्ञडडघण्ण्ण् वितरण भएको र कक्षा(ड संचालनमारहेकासामुदायिकतथासंस्थागतविद्यालयहरुसबैविद्यालयकाजम्मा टढघ विद्यार्थीहरुलाई शिक्षण सिकाई साम्रगी तथा अनुदान उपलब्ध गराईएको छ। प्रारम्भिकबालविकाससहजकर्तापारिश्रमिकतथाविद्यालयकर्मचारीबालविकाससहजकर्ता टद्ध रविद्यालयकर्मचारीतथावि। सहयोगी द्धढ गरीजम्मा ज्ञज्ञघजनालाई व्यवस्थापनअनुदान प्रदान गरिएको छ। शैक्षिक संस्थाहरुलाई सहायता कोभिड(१९ को महामारीले विलम्ब भएको छ भने राष्ट्रपति रनिङ्ग शिल्ड सो महामारीले स्थगित भएको छ। कोरोना भाईरसले गर्दा विद्यार्थीहरु घरमै बस्नु परेकोले अब बैकल्पिक माध्यमबाट पढाईका लागि शिक्षकहरुलाई तालिम दिईसकिएको छ। अब विद्यार्थीलाई समेत घरमै सिकाईका लागि अभिप्रेरित गरिनेछ।
५.३ नगरपालिकाको लामो प्रयास पछि यस नगरपालिका भित्र रहेको नेपाल ईन्जिनियरिङ्ग कलेजलाई पूर्ण रुपमा सामुदायिक कलेजको रुपमा स्थपित गर्न नगरपालिका सफल भएको छ।
६कृषि तथा पशु विकास
६.१ कृषि विकास तर्फ यस नगरपालिकाबाट विनियोजित तथा शसर्त तर्फबाट प्राप्त बजेटबाट कृषकहरुलाई सिपमूलक व्यवसायिक तरकारी खेतीबाली सम्बन्धि तालिम दिईएको छ। स्थानीय बाली कोदो फापर प्रबर्द्धन कार्यक्रम लगायतका कार्यक्रम सम्पन्न भएको छ। कोभिड १९ को महामारीमा कृषकलाई राहत स्वरुप उन्नत जातकोमकै, तरकारी तथा धानको बीउ बितरण गरिएको छ। कृषि चुन तथा सिपोलिन प्लाष्टिक तथा मागमा आधारित रहेर कृषि औजार वितरण गर्ने अन्तिम तयारीमा छौं। कृषक पाठशाला साना सिचाई भकारो सुधार जस्ता कार्यहरु अन्तिम चरणमा छन्। कम्पोष्ट मल, कृषि चुन, तरकारी मिनी किट वितरण, जैविक मल र विषादि बनाउने तालिम लगायत केहि कार्य सम्पन्न भए भने केही ठेक्काको साम्रगी आई वितरणको तयारीमा छौं ।
६.२ पशुपंक्षी विकास तर्फ हिउदे घाँस बिउ वितरण बोयर जातिको बोका वितरण लगायतका कार्य सम्पन्न भएको छ। सामुदायिक सेवा तर्फको कार्य खोपको कार्य केहि कोरोना महामारीले गर्दा सञ्चालनमा आउन सकेको छैन। तालिम तथा प्रचार प्रसार सेवाका शिविर संचालन तथा घुम्ती कार्य कृत्रिम गर्भाधान र पशुपंक्षीको लगत लिने कार्य सम्पन्न भएको छ।
७ न्यायिक समिति तर्फमा यस आर्थिक वर्षमा कुल २५ वटा निवेदनहरु दर्ता भएका छन् जसमा सुनुवाईको क्रममा १२ वटा, कारबाहिका लागि अदालत पठाईएको १, तामेलीमा ६ र फर्सोट भएको २ रहेको छ। गत वर्ष निवेदन दर्ता भई यस वर्ष मिलापत्र भएको ५ वटा निवेदन रहेको छ।
८ कानुन निर्माण तर्फयस नगरपालिकाबाट खाद्यान्नका लागि रोजगार कार्यक्रम सम्बन्धि कार्यविधि, खानेपानी तथा सरसफाई उपभोक्ता समिति दर्ता सम्बन्धि कार्यविधिर संघ संस्था दर्ता सम्बन्धि कार्यविधि निर्माण भएका छन् । सहकारी ऐन र शिक्षा नियमाबलीमा संसोधन भएको छ।
९ सामाजिक सुरक्षा
यस नगरपालिकामा सामाजिक सुरक्षामा १२ करोड ६० लाख विनियोजन भएकोमा हाल सम्म दोश्रो किस्ता वितरण भई तेश्रो किस्ता वितरणका लागि बजेट वडावडामा पठाईएको छ। ३६३७ लाभग्राहिका लागि रु ११,२४,८४,८०० तेश्रो किस्ता सहित खर्च भएको छ ।
१० घरनक्सा तथा पूर्णनिर्माण
१०।१ पूर्ण निर्माण तर्फ कुल १०,९९९ मा हाल सम्म ९९४४ लाभग्राहिले पहिलो किस्ता प्राप्त गरी सम्झौता भएको र दोश्रो किस्ता प्राप्त गर्ने ४५७० र तेश्रो किस्ता ४४२६ ले पाएका छन्। प्रबलीकरणमा रहेका कुल १९४ लाभग्राहि छन् जसमा १०५ ले पहिलो र १ ले दोश्रो किस्ताको रकम पाउने क्रममा रहेकाछन्।
१०।२ आर्थिक वर्ष २०७६र७७ मा कुल १४५५ बटा घर नक्साको ईजाजत चाँगुनारायण नगरपालिकाबाट जारी भएको छ जसमा भवन निर्माण ईजाजत ९९० बटा, भवन निर्माण सम्पन्न २७२ वटा, भवन नियमित ७४वटा, भवन अभिलेखिकरण ८८ वटा र आंशिक निर्माण सम्पन्न ३१ वटा भएका छन्।
११सूचना प्रविधि
११।१ सुचनाप्रविधिक्षेत्रमा चालु आ.व.कोलागि तय गरिएका कार्यक्रमहरुमा सम्पन्न भएका छन्। चाँगुनारायण पर्यटकीय मोबाइल एप्लीकेशन निर्माणसम्पन्न भएकोछ।पाँचौनगरसभाबाट पारित निति अनुसाररु।१५,००,०००।०० ९१५ लाख० भन्दा बढीका सबै योजनाहरु ईलेक्ट्रोनिक बिडिङ्गमार्फत ठेक्का आव्हानप्रणालीलाई सफलरुपमा कार्यान्वयन ल्याइएको छ।
११।२ यस नगरपालिकाकोप्रत्येकनगरबासीरप्रत्येकघरधुरीहरुकोसरसफाईसमेतकोतथ्याङ्कडिजिटलप्रोफाइलमासमावेशगर्नेकार्य सम्पन्न भएको छ।
११।३ यस नगरपालिकाले गत आ.व.नै जडानगरि संचालनमाल्याएको आन्तरिक नेटवर्कीङ्ग प्रणालीलाईअझबृह्रतर बनाउदैँ वडाकार्यालय, स्वास्थ्यचौकीहरुमा समेतपु¥याइएकोछ।सामुदायिक विद्यालयहरुमा विस्तारको कार्य शुरुवातमा रहेकोछ।
१२पूर्ण सरसफाई
१२।१ चाँगुनारायण नगरपालिकालाई २०७८ सम्ममा पूर्ण सरसफाई युक्त नगरपालिकाको रुपमा घोषणा गर्नका लागि चाँगुनारायण नगरपालिकाले ग्लोबल स्यानिटेशन फन्ड यू एन ह्याविट्याट९न्क्ँ(ग्ल् ज्बदष्तबत०सँग साझेदारी गरी विभिन्न क्रियाकलाप सम्पन्न गरेको छ।
१२।२ ध्ब्क्ज् च्भकयगचअभ ऋभलतचभनगरपालिकामा स्थापना भएको छ । १ नगरस्तरीय ९ वडा स्तरीय तथा १६ वटा टोल स्तरीय ध्ब्क्ज् कमिटीको गठन भएको छ। विद्यालयका लागि ध्ब्क्ज् एबिल तयार गरिएको छ । १२।३ पालिका स्तरीय ध्ब्क्ज्रणनीति सो का लागि आवश्यक तथ्याङ्क संकलन गरिएको छ। शौचालयको प्रयोगलाई अनिवार्य गरिएको छ । ९९ प्रतिशतको घरमा शौचालयको प्रयोगलाई ९० प्रतिशत परिवारमा हातधुने कामका लागि जाकरुकता फैलाउने कार्य गरिएको छ। १२ वटा सरसफाई सम्बन्धि कार्यशाला ३२ वटा बालक्लब गठन भएका, विद्यालयमा हात धुने कार्यको नमुना प्रर्दशनी तथा सहजकर्तालाई टट९त्यत्०तालिम लगायतका कार्य सम्पन्न भएका छन्।
१२।४ ७ देशका २५ प्रतिनिधिहरुक्ल्ख् प्रोजेक्टयस चाँगुनारायण नगरपालिकाको पूर्ण सरसफाईको मोडेल अवलोकन गर्न तथा चाँगुनारायणले पूर्ण सरसफाई सम्बन्धि गरेका कार्यहरुको अवलोकन नजिकबाट बुझ्न आएका थिए ।चाँगुनारायण नगरपालिकाको नमुना सरसफाईटोल तथा सार्वजनिक शौचालयका लागि चाँगुनारायण मोडेल को प्रशंसा भएको छ ।
१३महिला बालबालिका ज्येष्ठ नागरिक
१३।१ चाँगुनारायण नगरपालिकाबाट हालसम्म ९८ वटा अपाङ्गता परिचय पत्र वितरण भएको छ। २०७६ र७७ मा कुल ४९ वटा अपांगता परिचयपत्र वितरण गरेको छ। यसमा कुल महिला २२ र पुरुष २७ जनाले ४९ जनाले यस आर्थिक बर्षमा सेवा पाएका छन्।त्यसरी नै यस नगरपालिकामा यस आव मा ज्येष्ठ नागरिक परिचयपत्र पाउने कुल २३० जना रहेका छन्।
१३।२ नगरसस्तरीय उपभोक्ता हित संरक्षण समिति तथा बजार अनुगमन टोलीबाट नियमित बजार अनुगमन भएको छ। यसमा कुल १७२ वटा पसल तथा व्यवासाय अनुगमन भएको दर्ता नभएका व्यवसायलाई दर्ताका लागि सुझाव तथा म्याद नाघेका सामानहरु नष्ट समेत गरिएको छ।
१३।४ महिला बालबालिका तथा लक्षित कार्यक्रम अन्तर्गत रहेका अधिंकास कार्यक्रम सञ्चालन गर्ने वेलामा कोभिड(१९ को महामारि फैलिएको र बन्दाबन्दी कायम रहेकोले सो कार्यक्रमका विनियोजित ९५ लाख बजेट प्रकोप व्यवस्थापन तथा कोरोना नियन्त्रण कोषमा रकमान्तर गरिएको छ।
१३।५ ज्येष्ठ नागरिक सम्मान, ज्येष्ठ नागरिक तिर्थ यात्रा तथा भ्रमण,अपांगता क्षमता तथा सहयोग साम्रगी वितरण, महिला सहकारी संस्थाहरु बिच अन्तर्क्रिया कार्यक्रम मानब बेचविखन तथा ओसारपसार विरुद्धको अन्तर्क्रिया लैंगिक हिंसा विरुद्धको १६ दिने अभियान सम्पन्न भएको छ ।
१४ कोभिड नियन्त्रण तथारोकथाम
कोभिड(१९ को नियन्त्रण तथा रोकथामका लागि जनचेतना फैलाउने काम नगर डिसईन्फेक्टको कार्य राहत वितरणको कार्य तथा क्वारेन्टिन निर्माण तथा सञ्चालनको कार्य द्रुत तरिकाले अगाडि बढाईएको छ। यस सम्बन्धि कार्यको विवरण तालिकामा दिईएको छ।
सभाध्यक्ष महोदय
राजनीतिक आन्दोलनले पूर्णता पाईसकेको अवस्थामा “समृद्ध नेपाल, सुखी नेपाली”को राष्ट्रिय आकाङ्क्षा पुरा गर्न हामी नगरबासी आर्थिक संवृद्धि हासिलगर्ने अभियानमा केन्द्रित हुनुपर्ने अवस्थामाआईपुगेका छौ। महामारीका कारण समग्र राष्ट्रमा परेको प्रतिकुलता समेतलाई सम्बोधन गर्नका लागिश्रोत साधनको परिचालन गर्ने क्षमता, प्राथमिकता र क्षेत्र समेत पुनः विचार गर्ने बेला आएको छ। गरिवीनिवारण, आर्थिक र सामाजिक विकास,आर्थिकसंवृद्धि, सुशासन,सामाजिक तथासमावेशीविकास, सामाजिक न्यायसहित नगरवासीमा अपनत्व हुने सरकारको अनुभूति हुने समाज निर्माणमा केन्द्रित हुने क्रियाकलापहरु अगाडि बढेका छन्।
परिवर्तनको संवाहककोरुपमा रहेको स्थानीय सरकार र सो सरकारका सञ्चालक हामीहरुले नगरवासीले प्रत्यक्षअनुभुती गर्नपाउनेगरी कार्यगर्नसक्नु र आर्थिक सामाजिक साँस्कृतिक रुपमा पछाडि परेको समुदायलाई प्राथमिकतामा राख्न सक्नु पर्नेछ। संबिधानले कल्पना गरेको समाजबाद उन्मुख अर्थ व्यवस्था निर्माण गर्नसक्नु, विकास र सेवाप्रवाहलाई सहजीकरण गर्नेगरि अर्पूण नीति र कानुनलाई पूर्णता दिनु तथा आवश्यकता अनुसार नयाँ नीति र कानुन निर्माण गर्न सक्नु हाम्रो दायित्व हो ।
१४ आगामी आर्थिक वर्षमा लिईने नीतिहरु
१४.१ तथ्यतर्क र कानुनकाआधारमा नगरवासीका रचनात्मक सुझाबहरुको सम्वोधन गरिने र लोकप्रीयताका लागिमात्र नभई जनताकालागि आवश्यकताका आधारमा कार्यगर्ने पद्धतिमा जोड दिईनेछ।
१४.२ नगरपालिकाका संस्थागत संरचनालाई सक्षम र कार्यमूलक वनाउनका साथै संरचनाहरुको कार्यप्रकृति, प्रदान गर्नुपर्ने सेवा र अवस्थितीको सही विश्लेषण गर्न सक्नुपर्दछ। यसकालागि जनप्रतिनिधीहरुको क्षमता अभिवृद्धी गरीअन्य क्षेत्रमा योग्य, विशेषज्ञ र दक्ष जनशक्ति विकास एवं परिचालन गर्न वृहत जनशक्ति योजना तर्जुमा गर्ने र उपलब्ध तर प्रयोगविहीन रकम प्रयोग भएका स्रोत र साधनलाई कुशलतापूर्वक परिचालन गर्नेतर्फ हाम्रो ध्यान केन्द्रित गरिनेछ।
१४.३ सर्वपक्षिय सहभागितामूलक प्रणालीबाट चाँगुनारायण नगरको अग्रणी क्षेत्रको रुपमा पहिचान गरिएको पर्यटन र कृषिलाई लक्षित गरी उद्यममा प्रशय गरिने नीति लिईनेछ।
१४.४ वातावरणीय तथा पर्यावरणीय दृष्टिकोणबाट स्वच्छ, शैक्षिकविकासमा सृजनशीलता, व्यवसाय तथा पर्यटकीय रुपले समृद्ध नगर बनाउनका लागि को नगरको दीर्घकालीन लक्ष्यपुरा गर्न जरुरी छ। सामाजिक, आर्थिक पूर्वाधारको विकास, वातावरण तथा विपत व्यवस्थापन, सामाजिक न्याय तथा सुशासन प्रवद्धन गर्दै पहुँच नभएका परिवारलाई उनीहरुको क्षमता बढाउदै विकास प्रकृयाको मूल प्रवाहिकरण गरिनेछ।
नगरसभाकाअध्यक्ष तथा नगरसभा सदस्यज्यूहरु,
अब म यस नगरपालिकाको दिर्घकालीन सोंच लक्ष्य र रणनिती सहितको नीति तथा कार्यक्रम पेश गर्न चाहन्छु।
१४.५ दुरदृष्टि “ कृषि पर्यटन र सामाजिक पूर्वाधार,
समृद्ध चाँगुनारायणको मूल आधार”
१४.६ उद्देश्य
“ प्रतिबद्ध नेतृत्व, सुशासनयुक्त संयन्त्र
जिम्मेवार नगरबासी , लगनशिल कर्मचारी”
कोभिड(१९ को महामारीको चपेटामा परेको बेलामा नगर जुन लक्ष्य योजना र गतिका साथ अघि बढेको थियो त्यसमा व्यवधान आएको छ । अबको हाम्रो प्राथमिकता बदलिएर स्वास्थ्य, शिक्षा, रोजगारी र आर्थिक विकासहुनेछ।
१५ हाम्रा रणनितीक आधारहरु
१५.१ आन्तरिक श्रोतको अधिकतम परिचालन गरी नगरको अर्थतन्त्रलाई उत्पादनशील र सुदृढ बनाउने ।
१५.२ आर्थिक विकासका क्रियाकलापहरु कृषि तथा औधोगिक उत्पादनलाई पहिलो प्रथमिकतामा राखी सो बाट रोजगारी प्रबर्द्धन गर्ने ।
१५.३ उत्पादनशील क्षेत्रमा नगरको लगानी अभिबृद्धि गरी नगरलाई समृद्ध बनाउने ।
१५.४ विकास निर्माणका कार्यमा क्षति हुन नदिई दीर्घकालिन रुपमा अगाडि बढाउने ।
१५.५ आर्थिक उपलब्धि र विकासका प्रतिफलहरुको समन्यायिक वितरण गर्ने ।
१५.६ स्वास्थ्य शिक्षा लैङ्गिक समानता एवं अन्य सामाजिक तथा सांस्कृतिक क्षेत्रमा लगानी अभिबृद्धि गरी स्वस्थ्य शिक्षित न्यायपूर्ण र गतिशिल सामाजिक जीवनको स्थापना गर्ने ।
१५.७। नगरमा रहेका सम्पूर्ण योजनाहरु तोकिएको समय र लागतमा सम्पन्न गरी पूर्वाधार विकासको आधारशिला मजबुत बनाउने।
१५.८। वित्तीय अनुशासन कायम गरी उत्पादनशिल तथा रोजगारमूलक क्षेत्रमा लगानि तथा कार्यक्रम केन्द्रित गर्ने ।
१५.९। आत्मनिर्भर नगर बनाउने लक्ष्यका लागि रोजगारी सिर्जना गर्ने आत्मनिर्भर अर्थतन्त्रको विकास गर्ने र नगरको क्षमता बृद्धि गर्ने ।
१५.१०।संस्थागत विकास सुशासन सेवा प्रवाहमा सुधार र जनउत्तरदायी स्थानिय सरकार निर्माण गर्ने ।
१५.११। महामारी रोकथामका लागि सजकता अपनाउने नगरबासी सबैको संक्रमणको परिक्षण गर्ने आवश्यक ओषधि उपकरण तथा स्वास्थ्यकर्मीको व्यवस्थापन गर्ने ।
१५.१२। गुणस्तरीय शिक्षा सहज र सुलभ स्वास्थ्य सेवा खानेपानी सरसफाईमा समतामूलक पहुँच आय आर्जनका विशेष कार्यक्रम सीप विकास तालिम सञ्चालन गर्ने ।
१५.१३। निरोगि नगर निर्माण को स्वास्थ्य नितीका साथ स्वच्छ जीवन प्रणाली प्राकृतिक रोग प्रतिरोधि क्षमता जैविक खेती स्वास्थ्य बिमा योग शिक्षा लागायतका कार्य गर्ने।
१५.१४। सबै वडामा आधारभूत स्वास्थ्य सेवाका लागि आवश्यक जनशक्ति तथा पूर्वाधारको विकास गर्ने ।
आगामिआ।व। २०७७र७८को बार्षिक नीति, योजना तथा बजेट तर्जुमा गर्दा देहायका बिषयहरुलाई आधार मानिएकोछ।
(नेपालकोसंविधान
(राज्यको निर्देशक सिद्धान्त र नितीहरु
(संघीयनीतितथाकार्यक्रम
(संघीय आवधिक विकास योजनाले परिलक्षित गरेकोबिषयहरु
(बागमती प्रदेशको नीति तथा कार्यक्रम
(दिगो विकास र अन्र्तसम्बन्धित विषय
(स्थानीय सरकार सञ्चालन ऐन२०७४
(स्थानीय तहको योजना तर्जुमा, दिगदर्शन२०७४
(राज्यको दीर्घकालीन लक्ष्य तथा उद्धेश्यहरु
प्रस्तुत नीति तथा कार्यक्रमको सफलतापूर्वक कार्यन्वयन तथा लक्षित उपलब्धीहरु प्राप्तगर्नका लागि देहाय क्षेत्रगत बमोजिमको नीति तथा कार्यक्रमहरु प्रस्तुत गर्न चाहन्छु।
१६ क्षेत्रगत नीतिहरु
१६.१ भौतिक पूर्वाधार सम्बन्धि नीति
(यस चाँगुनारायण नगरपालिकाको सडक तथा यातायात क्षेत्रको विकासका लागि संघीय सरकार बागमती प्रदेश तथा अन्य साझेदारसँग साद्देदारी गरी भौतिक पूर्वाधारको वर्तमान अवस्था मा सुधार ल्याईनेछ।
(चाँगुनारायणका सबै वडा जोड्ने फास्ट ट्रयाकको निर्माण यसै आर्थिक वर्षमा शुरुवात गरिनेछ। यसका लागि संघीय सरकारको विशेष अनुदान प्राप्त भईसकेको समेत जानकारी गराउन चाहन्छु।
(वडा कार्यालयहरुबाट राजमार्ग जोडिएका सडकको स्तरोन्नति गरिने तथा त्यसलाई क्रमशः कालोपत्रै गर्दै लगिनेछ।
(नगरभित्रका सडक लाई आगामी दुई बर्ष भित्र कालो पत्रे ढलान र स्तोरन्नति गरी आवगमनलाई सहज बनाईनेछ।
(स्थानीय समुदायबाट सडकको दायाँवायाँ वृक्षारोपण गरि रुख हुर्काएमा त्यस्ता सडकलाई कालोपत्रे गर्नप्राथमिकता दिइनेछ
(नगरसभाबाट स्वीकृत विकास योजनाहरुको लागतइष्टीमेट भाद्रमसान्तभित्र, ठेक्का आव्हान भाद्र मसान्त र सम्झौता भाद्रमसान्तभित्र र निर्माणसम्पन्न जेठमसान्तभित्र भईसक्नेगरिअगाडीबढाई विकासनिर्माणको गुणस्तरयिता तथाप्रभावकारिता हासिलगरिनेछ।
(नगरपालिकाको कार्यालय र वडा कार्यालयहरु सेवाग्राही मैत्री बनाईनेछ।
(नगर यातायात गुरुयोजनालाई थप छलफल गरी कार्यान्वयनमा ल्याईनेछ।
(पूर्वाधार विकासमा विशेषगरी मूलसडकहरुलाई कालोपत्रे गर्नेकार्यलाई विशेषप्राथमिकतामा राखी बजेटविनियोजन गरिनेछ।
(नगरभित्रका मुख्य मुख्य सडकमा बिजुली बत्तीको व्यवस्थापन गरी नगरलाई उज्यालो चाँगुनारायण बनाउनका लागि कार्यक्रम सञ्चालन गरिनेछ।
(व्यवस्थित शहरीकरण कार्फत सर्वसुलभ दिगो र सुन्दर शहर निर्माणका लागि व्यवस्थित एवं योजनाबद्ध शहरी विकास गर्ने नीति लिईनेछ।
(बढ्दो शहरीकरणबाट सिर्जित हुने पार्किङ्कको समस्या समाधानका लागि आवश्यक व्यवस्था गरिनेछ।
(सार्वजनिक पर्ति तथा खुला क्षेत्रको पहिचान गरी सो लाई संरक्षण गरिने नीति लिईनेछ।
(संघीय सरकारबाट वडा नं ६ र ७ जोड्ने बनपँधेरी बास्तोला गाँउ झुलुँगे पुलको निर्माण अगाडि बढाईनेछ। यसबाट पर्यटनको विकास हुने सँग सँगैका क्रियाकलाप सञ्चालन गरिनेछ। पिखेल गाँउबाट भैरवथान ब्रिज को निर्माण गरिनेछ।
(भट्टेडाँडा नगरकोट बसपार्क, हरिगुरु स्मृति पार्कलाई बागमती प्रदेश चाँगुनारायण नगरपालिका तथा नीजि क्षेत्रको साझेदारीमा निर्माण गरिनेछ।
(एक घर, एक धारा पु(याई नगरबासीको खानेपानीमा अनिवार्य पहुँच पु—याईनेछ । यस साथ साथै यस नगरपालिकाबाट खानेपानीका लागि पर्याप्त योजना सञ्चालन गरिनेछ।
(बोजिनी ड्यामलाई चाँगुनारायण वडा नं ७ र ८ का नगरबासीको लागि खानेपानी सिचाई पर्यटन तथा अन्य क्षेत्रमा प्रयोग हुने गरी बहुउद्धेश्यीय रुपमा सञ्चालन गरिनेछ।
(विश्व सम्पदाको रुपमा सुचिकृत चाँगुनारायण मन्दिर पुग्ने १००० सिढीको निर्माण गरि पर्यापर्यटनलाई प्रबर्द्धन गरिनेछ।
(चाँगुनारायण फास्ट ट्रयाक वडा नं १ को सरस्वती खेल देखि वडा नं ९ ताथली जोड्नेसडक निर्माण कार्य लाई संघीय सरकारबाट प्राप्त बिशेष अनुदान सहितबाट निरन्तरता दिईनेछ।
(खानेपानी उपभोक्ता समितिहरुलाई नगरमा दर्ता गरी समितिको कार्यलाई पारदर्शी जनमुखी बनाउनका लागि आवधिक लेखापरिक्षण साधारण सभा र सार्वजनिक सुनुवाई गर्ने नीतिगत व्यवस्था लाई प्रभावकारीरुपमा कार्यान्वयन गरिनेछ।
१६.२ आर्थिक विकास
१६.२.१कृषि तथा पशु सेवा विकास
मानव जीवनको आधार
कृषि उपज नै हो आहार
विषादि मुक्त, एवम् खाद्य पदार्थमा आत्मनिर्भर नगरपालिकाको रुपमा विकास गर्ने।
(विषादिमुक्त एवं खाद्य पदार्थमा आत्मनिर्भर नगरपालिकाको रुपमा विकास गर्ने नीति लिईनेछ।
(चाँगुनारायणवासीको खाद्य अधिकार सुरक्षा तथा कृषिमा आधारित रोजगार वृद्बिका लागि कृषि पेशालाई सम्मानित पेशाको रुपमा विकास गरिनेछ।
(बालीमा बिषादी जीवनको वर्वादी अभियान अन्तर्गत प्राङ्गारिक खेतीलाई प्रोत्साहन गर्दै जैविक र जैविक मल प्रयोग गर्न प्रोत्साहन गर्ने नीति लिईनेछ।
(कृषिलाई आधुनिकीकरण तथा व्यवसायिकरण गर्नका लागि उन्नत बिउ जैविक मल कृषि चुन तथा प्राबिधिक सहितको कृषि प्रसार सेवा उपलब्ध गराईनेछ ।
(“कृषिमा प्रोत्साहन , साझेदारीमा अनुदान” भन्ने मुल नाराका साथ कृषक हरुलाई अनुदान मार्फत उत्पादन मूलक कृषि कार्यका लागि प्रोत्साहन गरिनेछ ।
(“व्यवसायिक कृषि उत्पादन ,चाँगुनारायण नगरको बजार व्यवस्थापन“ निती अनुरुप कृषकहरुले उत्पादन गरेका कृषि उपजहरुलाई नगरको आवश्यकता पुरा गर्नका लागि नगरकै सबै वडामा बिक्रीका लागि सबै वडामा कृषि उपज केन्द्र स्थापना गरिनेछ।
(“एक घर एक परिवार, फलफुल सदाबहार” कार्यक्रम अन्तर्गत प्रत्येक परिवारलाई फलफुल बिरुवा लगाउन उत्प्रेरित गर्न नर्सरी स्थापना गर्न प्रोत्साहन गरिनेछ।
(बाँझो जग्गाहरुमा कृषिका उत्पादनका लागि आव्हान गर्ने र बाँझो जग्गा राख्न निरुत्साहन गर्ने निती अबलम्बन गरिनेछ। उत्कृष्ट उत्पादक कृषकलाई पुरस्कृत गरिनेछ।
(कृषि भण्डारण केन्द्र,कृषि प्रशोधन केन्द्र र कृषिमा आधारित उधोगहरु खोल्नका लागि सम्भाव्यता अध्ययन गरी लगानी बढाईनेछ। नगरमा नगरस्तरीय शीत भण्डार निर्माण गरिनेछ।
(कोभिड(१९ पछि नगरलाई कृषि क्षेत्रमा रोजगारी बढाउनका लागि साझेदारीमा लगानी बढाईनेछ।
(व्यवसायिक जडिबुटी खेती तथा बेमौसमी तरकारी खेतीका लागि टनेल खेती बिस्तार गरिनेछ।
(बाली बिमा पशु बिमा तथा कृषककर्जाका लागि नगरपालिकाले सहजीकरण गर्नेछ।
(पशु नश्ल सुधार पद्बतिको विकास तथा व्यवस्थापनका लगि आधुनिक प्रविधिको विकास गरिनेछ।
नगरस्तरमा पशुपंक्षी सम्बन्धि तथ्याङ्क संकलन व्यवस्थापन र सूचना प्रणालीको विकास गरिनेछ।
(व्यवसायिक पशुपालकहरुका लागि व्यवसायिक फर्म सुदृढिकरण गर्न आवश्यक प्राबिधिक सहयोग सहजीकरण गरिने र सेक्स सिमेन प्रत्यारोपण गर्ने पद्धतिलाई अबलम्बन गरिनेछ।
(पशुमा लाग्ने महामारी रोगहरुको विरुद्ब नियमित खोप निशुल्क रुपमा वितरण गरिनेछ।
(कुखुरापालन लगायतका पशुपालन सम्बन्धि व्यवसायीहरुसँग आवश्यक सम्न्वय गरी सो व्यवसायहरुलाई व्यवस्थित तथा प्रदुषणमुक्त बनाईनेछ।
(पशु सेवाको कार्यलाई अझ व्यवस्थित बनाई ब्यवसायिहरुको घरगोठमै सेवाको सुनिश्चितता मिलाईनेछ।
(नगरका मासुपसलहरुमा गुणस्तरीयता सुनिश्चितता कायम गरी नमुना मासु पसल निर्माणका गर्नका लागि सहयोग गरिने नीति लिईनेछ ।
(नगरपालिका क्षेत्रभित्रका गाई, गोरु, भैँसीहरुको लगत लिने तथा छाडा गाई, गोरु, भैँसीलगायत अन्य पशुहरुलाईब्यवस्थापन गर्ने कार्यक्रम संचालन गरिने छ । सामुदायिक कुकुरहरुको बन्ध्याकरण गर्ने कार्यलाई निरन्तरता दिईनेछ।
१६.२.२ मेयरसँग उद्यमशीलता
(चाँगुनारायण नगरपालिकाको अग्रणी क्षेत्रको रुपमा पहिचान गरिएको पर्यटन र कृषिलाई आधार बनाई विदेशबाट फर्किएका तथा नगरमै रहेका बेरोजगार युवाहरुलाई लक्षित गरी मेयरसँग उद्यमशिलता अन्तर्गत यूवाको सम्बर्द्धन उद्यमशिलता प्रर्बद्धन कार्यक्रम सञ्चालन गरिनेछ।
(चाँगुनारायण रोजगार सिर्जना गर्न उद्यममा प्रश्रय दिनका लागि चाँगुनारायण उद्यमशिलता कोष खडा गरिनेछ। यसबाट सम्रग नगरमा रहेका युवा तथा उद्यमी बन्न ईच्छुकलाई वित्तीय संस्था मार्फत ऋणको व्यवस्था गरिने नीति लिईनेछ। सम्पूर्ण ब्याज रकममा अनुदान दिई शुन्य प्रतिशतमा ऋण दिने व्यवस्था मिलाईनेछ।
(सार्वजनिक, नीजिरसहकारीक्षेत्रकोसाझेदारीमा नगरमा रोजगारी अभिबृद्धिका लागि विशेष कार्यक्रम लागु गर्ने नीति लिईनेछ।
(श्रमिक तथा रोजगारदातालाई जोड्नका लागि श्रम बैंकको स्थापना तथा सञ्चालन गर्ने नीति लिईनेछ। (कृषितथापशुपालनकोव्यवसायिकरणरवजारीकरणकालागियुवा जमातलाई आकर्षण गरिनेछ।
(पर्यटनउद्योगमार्फतनगरकोआम्दनीवृद्धिगर्नकासरोकारवालासँग साझेदारी गरिनेछ।
(नगरमैश्रम पसिना , नगरमै रोजगारीकार्यक्रम अन्तर्गत आत्मनिर्भर नगर बनाउने लक्ष्यका लागि रोजगारी सिर्जना गर्ने आत्मनिर्भर अर्थतन्त्रको विकास गर्ने र नगरको क्षमता बृद्धि गर्ने नीति लिईनेछ।
(औद्योगिक क्षेत्रमा लगानी बढाउन तथा स्थानीय उद्योग धन्दालाई प्रोत्साहन गर्न आवश्यक नितिगत कानूनी तथा प्रशासनिक सुधारको प्रयासहरु थालनी गरिनेछ। उद्योग तथा व्यवसायको प्रबद्धर्नका लागि नगरले आवश्यक साझेदारी सम्न्वय गरिनेछ ।
१६.२.३ सहकारी प्रबर्द्धन
(नगरक्षेत्रकोआर्थिकरसामाजिकरुपान्तरणकालागिगुणात्मकएवम्दिगोसहकारिताअभिबृद्धिगर्ननगरक्षेत्रकासहकारीरवित्तीयक्षेत्रलाईपरिचालनगर्नेक्षमता विकास गर्ने र संस्थागत सुदृढिकरण गर्ने नीतिलिइनेछ।
(वित्तीय जोखिममा रहेका सहकारीलाई खारेजी सम्मको कारवाहि प्रकृया अगाडि बढाईनेछ। सहकारीक्षेत्रकोप्रभावकारीनियमनगर्ने, संस्थागतसुशासनकायमगर्ननगरपालिकाबाटअनुगमनगर्नेप्रणालीलाईसशक्तबनाइनेछ।
(सहकारीसंचालकहरुको क्षमता विकासका लागि तालिम, गोष्ठी सञ्चालन गरिनेछ।
(सहकारीकोमाध्यमबाटगरीब, विपन्नवर्गकासदस्यकोसंलग्नतामासञ्चालनहुनेउत्पादनरलगानीआमनागरिककोपहुँचस्थापितगर्नसहकारीसंस्थारनगरपालिकाबिचसाझेदारीकार्यक्रमसञ्चालनगरिनेछ।
(एकै प्रकृतिका सहकारीको एकीकरणका लागि प्रोत्साहन गरिने र मर्जर भएका सहकारीको क्षमता अभिबृद्धिका लागि विशेष कार्यक्रम सञ्चालन गरिनेछ।
१६.३ सामाजिक विकास
१६।३।१ शिक्षा युवा तथा खेलकुद
(चाँगुनारायण नगरपालिकाले शिक्षालाई विकासको मुल आधार मानी सबैका लागि गुणस्तरीय शिक्षाको पहुँच जीवनपयोगी सीप र ज्ञानमा आधारित समुन्नत समाज निर्माणका लागि शिक्षामा बिशेष कार्यक्रम सञ्चालन गरिनेछ।
(बैंक खाता छोरीको, सुरक्षा जीवन भरीको कार्यक्रम लागु गरिनेछ। यसले सामुदायिक विद्यालयमा छात्राहरुको शिक्षा र सुरक्षित भविष्य निर्माणमा सहयोग र बालविवाह निरुत्साहन हुनेछ।
(नगरपालिका क्षेत्रभित्र विद्यालय उमेर समूहका सबै बालबालिकाहरुलाई अनिवार्य विद्यालयमा भर्ना शत प्रतिशत भएकोमा सो लाई निरन्तरता दिई गुणस्तरीय शिक्षा प्रदान गरिनेछ ।लक्षित वर्गलाई शिक्षामा उपलब्ध गराईएको सुविधालाई थप व्यवस्थित गरिनेछ ।
(सामुदायिक विधालयको शैक्षिक गुणस्तर वृद्धि गर्न विद्यालयको भौतिक पूर्वाधारको सुधारका लागि विशेष कार्यक्रम ल्याईनुका साथै सबै विद्यालयलाई सिकारुमैत्री, बालमैत्री, लैंगिकमैत्री, अपाङ्गमैत्री, प्रविधिमैत्री तथा वातावरणमैत्री बनाउदै लगिने नीति लिईनेछ।
(विद्यालयमा आधुनिक व्यवसायिक एवं प्राविधिक शिक्षामा जोड दिईने र प्राविधिक तथा व्यवसायिक शिक्षामा प्रोत्साहनको नीति लिईनेछ । सामुदायिक सिकाई केन्द्रलाई सूचना प्रविधि मैत्रि बनाई गतिशिलता प्रदान गरिनेछ ।बिचैमा विधालय छाड्ने प्रवृति लाई निरुत्साहन गरिनेछ।
(कोभिड(१९ पछिको शिक्षालाई फरक दृष्टिकोणले अगाडि बढाउन बैकल्पिक शिक्षाका माध्यमबाट पठनपाठन प्रभावकारी बनाईनेछ। शिक्षकहरुलाई आवश्यक ध्भदष्लबच तालिम प्रशिक्षणका कार्यक्रम संचालन भएकामा अब सोलाई विद्यार्थीसँग जोड्ने कार्य अगाडि बढाईनेछ।
(खेलाडीको क्षमता र खेलको स्तर बृद्धि गर्नका लागि अन्तराष्ट्रियस्तरको राष्ट्रिय रंगशाला निर्माण कार्य अगाडि बढाईनेछ।खेलकूद विकास निम्ति नगरस्तरीय राष्ट्रपति रनिङ्ग शिल्ड लगायत विद्यालय स्तरमा खेलकूद सप्ताह कार्यक्रम संचालन गरिनेछ ।
(शैक्षिक क्यालेण्डर निर्माण गरी शैक्षिक कार्यक्रमलाई एकरुपताका साथ कार्यान्वयन गरिएकोमा सो लाई निरन्तरता दिईनेछ।नगरपालिकाभित्रका विद्यालयहरुको कक्षा ४ देखि कक्षा ज्ञण् सम्मका सबै परीक्षाहरुको प्रभावकारी संचालन एवं व्यवस्थापन गरिनेछ ।
(नगरको विशेष क्षेत्रमा अध्ययन अनुसन्धान गर्न चाहने खोजकर्तालाई विशेष सहयोग प्रदान गरिनेछ। जनसाधारणका निम्ति गुणस्तरयुक्त शिक्षामा पहुँच सुनिश्चितता गर्दै सामुदायिक विद्यालय सुधारका विविध शैक्षिक कार्यक्रम प्रभावकारी संचालन गरिनेछ ।
(सामुदायिक विद्यालयमा उपयुक्त माध्यम र विधिबाट शिक्षण सिकाई क्रियाकलाप संचालन गरिनेछ । शिक्षक क्षमता विकासका लागि क्षमता विकास कार्यक्रम व्यवस्था गरिनेछ । सबै विद्यालयहरुमा प्रतिस्पर्धात्मक अतिरिक्त कृयाकलाप, सहकार्यकलाप लगायत अन्य प्रतिस्पर्धात्मक शैक्षिक कृयाकलापहरु संचालन गरिनेछ ।
(सामुदायिक र संस्थागत विद्यालयहरु बीच आपसी सहयोगात्मक शैक्षिक गतिविधि संचालन गरिनेछ।विद्यालयमा आधारित र समुदायमा आधारित सबै सहयोगी कार्यकर्ताहरुको निम्ति प्रोत्साहन मूलक कार्यक्रम संचालन गरिनेछ ।
(गत बर्षदेखि लागु गरिएको स्थानीय पाठ्यक्रमलाईद्दण्ठड मा कक्षा ७ र ६ कक्षामा लागु गरिनेछ । विद्यालय अनुगमन कार्यलाई थप तिव्रताका साथ प्रभावकारी समूहरसघन अनुगमन कार्य गर्ने नीति अख्तियार गरिनेछ ।
(प्र।अ।सँग करार सम्झौता बमोजिम कार्य गरी प्रभावकरी शैक्षिक व्यवस्थापन कार्यलाई निरन्तरता दिइनेछ ।शिक्षक, प्र।अ। विद्यालय व्यवस्थापन समितिका पदाधिकारीहरुका लागि क्षमता विकास कार्यक्रम संचालन गरिनेछ ।
(प्रत्येक विद्यालयमा बालक्लव गठन गरी सोसँग सम्बन्धित गतिविधि संचालन गरिनेछ ।सबै विद्यालयमा अध्ययनरत अपाङ्गता भएका विद्यार्थीहरुको र समुदायमा रहेका अपाङ्गता भएका बालबालिकाको अपाङ्गता स्पष्टता हुने ९पहिचान० विवरण अद्यावधिक गरिनेछ ।
(विद्यार्थीलाई विद्यालयमा पहुँच बृद्धिका लागि यातायात सञ्चालन गर्ने विद्यालयहरुलाई अनुदान दिईनेछ।
(एक वडा एक खेल मैदान लाई कार्यान्वयन गरी प्रत्येक वडामै खेलकुद विकासको लागि आधारशिला तयार पारिनेछ।
१६.३.२ स्वास्थ्य तथा आर्युवेद
(नगरवासीको गुणस्तरीय एवं न्युनतम स्वास्थ्य सेवा प्राप्त गर्न पाउने हकलाई सुनिश्चित गर्न नगरपालिका क्षेत्रमा सञ्चालित सबैसरकारी, नीजि र सामुदायिक अस्पतालबाट प्रदान गरिने स्वास्थ्य सेवाको गुणस्तर नियमन र अनुगमन गर्ने संस्थागत व्यवस्थामिलाइनेछ ।
(कोभिड (१९ कोरोना भाईरसबाट बच्नका लागि नगरवासीको आवश्यकता बमोजिम पि सि आर परिक्षण, संक्रमण लक्षण देखिएकालाई तत्काल उद्दार, आईसोलेशन तथा कन्ट्याक्टमा आएकालाई ट्रेसिङ्ग गरिरहेको कार्यलाई निरन्तरता दिईनेछ। नगरमा क्वारेन्टिनको व्यवस्था मिलाईनेछ। जन स्वास्थ्यलाई प्रथम प्राथमिकतामा राखी कोभिड नियन्त्रण कोषको गठन गरिनेछ।
( स्वास्थ्य बिमा योजना अन्तर्गत चाँगुनारायणवासीको सबैलाई बिमाको दायरामा आउन प्रोत्साहन गरिनेछ। विपन्न नागरिकका लागि नगरपालिकाको साझेदारीमा स्वास्थ्य बिमा शुरुवात गरिने छ । यसका लागि छुट्टै कोषको व्यवस्था गरी अति विपन्न नगरबासीलाई निशुल्क उपचार हुने व्यवस्था मिलाईनेछ ।
(पोलियोखोप, भिटामिन ए कार्यक्रम एच. आइ. भि. एड्स र लागु पदार्थ दुव्र्यसन नियन्त्रणको लागिस्थानिय संघ संस्थाहरुसंग समन्वय गरी कार्यक्रम संचालन गरिने छ । यसका लागि स्वयंम सेविकाहरुको परिचालनमा जोड दिइने छ । कार्यरत स्वयमसेविकालाई उचित प्रोत्साहन तथा समय सापेक्षिक तालिम तथा अवलोकनको ब्यवस्था मिलाईने छ ।
(पाठेघर, ब्रेष्ट क्यान्सर, मोतिबिन्दु पिडितलाई सम्बन्धित निकायको सहयोग र सहकार्यमा निशुल्क परिक्षरण शिबिर संचालनगरिने छ ।
(मातृत्वको सुरक्षा सुरक्षित भविष्यसहितको आमा सुरक्षा कार्यक्रम अन्तर्गत मातृ मृत्युदर न्युन पार्नका लागि विशेष कार्यक्रम सञ्चालन गरिनेछ।
(सामुदायिक स्वास्थ्य प्रवद्र्धन केन्द्रलाई विस्तार गर्दै निशुल्क स्वास्थ्य परीक्षण सेवा सन्चालन गर्ने तथा सरकारले तोकेबमोजिमकाऔषधी निःशुल्क वितरण गरिनेछ ।यस लगायत नगरपालिकाले मधुमेह, उच्च रक्तचाप, कोलेष्ट्रोल, र दमखोकीका थप चार रोगहरुमा औषधि वितरण गरिनेछ।
(नगरपालिका भित्रका स्वास्थ्य चौकी र स्वास्थ्य केन्द्रहरुको भौतिक सुधार ल्याव सेवा सवै वडाहरुमा पु(याइ स्वास्थ्य सुविधालाई सहज र पहुंचयोग्य बनाईने छ ।
(ध्यान केन्द्र स्थापना गर्न र योग कक्षामार्फत जनताको स्वास्थ्यमा सुधार ल्याउने नीतिलाई अभिप्रेरित गरिने छ ।
(वडा नं २ मा स्वास्थ्य चौकी स्थापना गरी सबै वडामा कम्तीमा एक स्वास्थ्य चौकी बनाउने नीति कार्यान्वयनमा ल्याईनेछ।
(ज्येष्ठ नागरिकसँगै वडाध्यक्ष कार्यक्रम अन्तर्गत अशक्त ज्येष्ठ नागरिकको सम्मान कार्यक्रम अन्तर्गत घरमै ज्येष्ठ नागरिकको स्वास्थ्य उपचारको व्यवस्था मिलाईनेछ ।
(जटिल किसिमका ८ वटा रोगमा नगरबाट रु १००००।– आर्थिक सहयोग उपलब्ध गराउने व्यवस्था मिलाईनेछ ।
१६.४ सुशासन तथा संस्थागत विकास
(चाँगुनारायणनगरपालिकावाटप्रदानगरिनेसेवाप्रवाहलाईसरलसक्षम सुदृढ सेवामुलक उत्तरदायी रजनमैत्रीवनाउन नगरपालिकाको प्रशासनिक संरचना जनशक्ति कार्यशैली कार्यविधि र प्रकृयामा नयाँ प्रविधि ज्ञान सीप क्षमता प्रयोग गरी सेवाप्रवाह गर्ने कार्य अघि बढाईनेछ।
(सेवाप्रवाहलाईअझव्यवस्थित,छिटोछरितोरसेवाग्राहीमैत्रीबनाउनकर्मचारीहरुमा“रहरलेकामगरौंहांसेरसेवागरौ”भन्नेभावनाकोविकासगराइनेछ। सेवा प्रवाहमा पारदर्शिता उत्तरदायित्व र जनविश्वास अभिवृद्धि गर्नका लागि नागरिक बडापत्र सार्वजनिक सुनुवाई सार्वजनिक परिक्षण एवंविद्युतिय हाजीरीतथा सुशासनका अन्य उपायहरुलाईअबलम्बन गरी तथा सोको नियमितअनुगमनको व्यव्स्था मिलाईनेछ।
(नगरपालिकाको कार्यसञ्चालन र प्रशासनिक कार्यलाई छिटो, छरितो, प्रभावकारी, पहुँच, योग्य, पारदर्शी, भ्रष्टचारमुक्त, जनमैत्री रनतिजामूलक बनाई सुशासनस्थापना गर्ने नीति अवलम्बन गरिनेछ।
(सार्वजनिक खर्चलाई उत्पादनमुलक बनाउन आन्तरिकनियन्त्रणसम्बन्धी कार्यविधि बनाइ लागू गरिनेछ। कर्मचारीहरुकोआचारसंहिता तयारगरि लागूगरिनेछ। प्रमुख प्रशासकीयसँग नगरप्रमुखले र प्रमुख प्रशासकीय अधिकृतबाट शाखा प्रमुखसँग कार्यसम्पादन सम्झौता गरिनेछ। च्ष्नजत mबल ष्ल तजभ चष्नजत उबिअभ को आधारमा कर्मचारीको परिभाषित कामको व्यवस्थापन गरी आफ्नो शाखाको सम्पूर्ण जिम्मेवारी प्रति शाखा प्रमुख उत्तरदायी हुने व्यवस्था गरिनेछ।
(कार्यालयमा गुनासो पेटिका गुनासोसुनुवाई संयन्त्र एवं नागरिक वडापत्रको व्यवस्था गरिनेछ ।उक्त अभ्यासलाई वडा तहसम्म संस्थागत गरिनेछ।
(नगरपालिकाको संस्थागत क्षमताविकास गर्न जनप्रतिनिधि तथाकर्मचारीहरुलाई अभिमुखिकरण, तालिम, गोष्ठी, अध्ययनभ्रमण जस्ता कार्यक्रमहरु सञ्चालनगरिनेछ।
(नगरलाई आधुनिक विद्युतिय सुशासनको सञ्जालमा समाविष्ट गर्नकालागि आवश्यक पूर्वाधार तयार गरिनेछ।
(सेवा प्रवाहका सन्दर्भमा प्राप्त हुनआएका सुझावसल्लाहहरु एवं गुनासोरउजुरीकोसुनुवाई तत्कालै गर्ने, विकास निर्माण कार्य रअन्यसेवा प्रवाहमा सहयोग पु¥याउने उद्धेश्यले नगरक्षेत्र भित्रकागतिविधिहरु प्रकाशन गर्ने, सुचनाप्रवाहगर्ने, पत्राचार तथामिडियाकर्मिहरुलाई प्रोत्साहन गर्ने नीति अवलम्वन गरिनेछ।
(कर्मचारीलाई उत्पेरित गरी सेवाप्रवाहलाई प्रभावकारी वनाउन कार्यसम्पादनका आधारमा प्रोत्साहन गर्ने नीति लिईनेछ।
( कर्मचारीहरुसँग योगदानमा आधारित बिमा तथा कोरोना बिमा गराईनेछ ।
(सेवाग्राहि बढी हुने शाखाहरुमा टोकन प्रणालीको विकास सेवाग्राहीले घरमै बसी सूचना फाराम भर्न सक्ने व्यवस्था मिलाईनेछ।
(नगरका गतिविधिहरु नगरवासी समक्ष पुर्याउन स्थानीय राजपत्र र नगर बुलेटिन प्रकाशन लाई नियमित र व्यवस्थित गरिदै लगिनेछ।
(जिन्सीसामग्रीहरुकोअभिलेखअध्यावधिकर खरिदगुरुयोजनातयारीगरीसोकोआधारमामात्रखरिद गरिने नीति अबलम्बन गरिनेछ।
(नगरपालिकाकोन्यायिकसम्पादनप्रणालीअझैप्रभावकारीरव्यवस्थितवनाइनेछ। नगरस्तरीयरवडास्तरीयमेलमिलापकेन्द्रहरुस्थापना गर्ने नीति लिईनेछ। वडास्तरिय मेलमिलापकेन्द्रकोस्थापनागरिमेलमिलापकोमाध्यमवाटबिवादको समन्वयगरिनेनीति लिईनेछ।
(नगरबासीको सुविधालाई ध्यानमा राखी यसै आर्थिक वर्ष भित्र मालपोत कार्यालयलाई समायोजन गरी चाँगुनारायण नगरपालिकाबाट सञ्चालन गर्ने व्यवस्था मिलाईनेछ।
१६.४ बन, वातावरणतथा सरसफाई
(नगरको सुन्दरता अभिबृद्धि गर्न र वातावरणमैत्री नगरनिर्माणका लागि हरित चाँगुनारायणको अवधारणा बमोजिमका कार्वन सँचितिका साथै दिगो वन तथा वातावरण व्यवस्थापन नीति लिईनेछ।
( सार्वजनिक तथा बनक्षेत्रकोसंरक्षणरसम्बर्द्धनगर्दैबातावरणीयसन्तुलनकायमगर्दैबनजन्यक्षेत्रकोबहुउपयोगगरिआयररोजगारीसिर्जनालाईप्राथमिकतादिइनेछ। यसका लागि विभिन्न राष्ट्रिय अन्तर्राष्ट्रिय पक्ष तथा संघ संस्था सँग साझेदारी गरिनेछ।
(नगरक्षेत्रभित्ररहेकासार्वजनिकजग्गालाईहरियालीक्षेत्रकोरुपमाविकासगर्ननगरवासीकोविशेषसंलग्नतामाबृक्षारोपणकार्यक्रमलाईअभियानकोरुपमासंचालनगरिनेछ।
(सामुदायीकवनव्यवस्थापनतथाजडीबुटीउत्पादनगर्नसामुदायिक वनलाई जनसमुदायको उत्थानका लागि वर्गीकरण गरी जटीबुटी फलफुलका विरुवा लगाई रोजगारी अभिबृद्धिका लागि विशेषप्राथमिकताका साथ कार्यक्रम सञ्चालन गरिनेछ।
(जलाधारक्षेत्रकोसंरक्षणगरिस्वच्छसफाखानेपानीकोव्यवस्थापनकालागिपहलगरिनेछ।जलाधार क्षेत्रलाई पर्यटकीय रुपले विकास गर्नका लागि बहुउपयोगि क्रियाकलाप सञ्चालन गरिनेछ।
(“हाम्रो चाँगुनारायण, सफा चाँगुनारायण प्रबर्द्धन” कार्यक्रम अन्तर्गत फोहोरमैलालाई श्रोतमै वर्गीकरण गरि न्युनिकरण पुनः प्रयोग र पुनः प्रसोधन गर्ने विधिलाई प्रोत्साहन गरिनेछ।
(पूर्ण सरसफाईयुक्त नगरपालिका निर्माणका लागिग्लोबल स्यानिटेशन फन्ड यू एन ह्याविट्याट९न्क्ँ(ग्ल् ज्बदष्तबत०सँगको साझेदारी बढाउदै नगरपालिकाबाट बजेट सहितको कार्यक्रम लागु गरिनेछ। साताव्यापी सरसफाईलाई अझ प्रभावकारीरुपमा कार्यान्वयन गरिनेछ।
(वातावरणमैत्री स्थानीय शासन प्रारुप अनुरुप घर वडा तथा नगर तहका आधारभुत सूचक परिक्षण गरी वातावरणमैत्री वडा र नगर गर्ने घोषणा गर्ने कार्यक्रम शुरु गरिनेछ।
(नगरका सबै सार्वजनिक संस्था विधालय सहकारी लगायतका क्षेत्रहरु पूर्ण रुपमा सरसफाई युक्त बनाउनका लागि विशेष कार्यक्रम सञ्चालन गरिनेछ।
(“हाम्रोरहर ,सफाशहर”कोनारासहितफोहरमैलालाईउचितस्थानमाव्यवस्थापनगर्नआवश्यककार्यकोथालनीगरिनेछ।निजीक्षेत्रकोसमन्वयमाफोहोरमैलाव्यवस्थापनगरिनेछ।
(चालु आ व मा शूरु भएको क्बलष्तबचथ ीबलम ँष्भमि क्ष्तभ को म्एच्निर्माण गरी आगामी आ वबाट निर्माण कार्य शुरु गरिनेछ।
(प्राकृतिकवातावरणकोसंरक्षणपुनःस्थापनारदिगोउपयोगमाजोडदिदैपानी, वायुतथाध्वनीप्रदुषणन्युनीकरणकाउपायहरुअवलम्वनगरिनेछ।
(सरकारी सार्वजनिक ऐलानी पर्ति जग्गा संरक्षण गरी हरियाली प्रबद्धन पार्कमा निर्माणमा जोड दिईनेछ र हरेक वडालाई एक वटा हरित पार्क निर्माणका लागि बजेट विनियोजन गर्न प्रोत्साहन गरिनेछ। सार्वजनिकजग्गालाईखुल्लाक्षेत्ररपार्ककोरुपमाविकासगर्नसार्वजनिक निजीसाझेदारी कार्यक्रमलाईबढावादिइनेछ।
(घर नक्सापास गर्दा सेफ्टी ट्याङ्की निर्माण, पानीको रिचार्ज सिस्टम र २ वटा रुख रोप्नुपर्ने व्यवस्थालाई अनिवार्य गरिनेछ।
(अस्पताल जन्य फोहोर व्यबस्थापन गर्न सम्बन्धित पक्षलाई नै पुर्ण जिम्मेवार बनाईने छ ।
(मानिसको आवागमन हुने चोक बजारमा साथै नगर क्षेत्रभित्रका सार्वजनिक स्थानहरुमा आवश्यक संख्यामा सार्वजनिक शौचालय निर्माण गर्ने कार्य प्राथमिकताकासाथ निरन्तरता दिईनेछ। सार्वजनिक शौचालयको सञ्चालनममा चाँगुनारायण मोडेलको प्रबर्द्धन गरिनेछ।
(बायो ग्याँस सुधारिएको चुलो लगायतका वैकलपिक उर्जाको प्रबद्धनमा जोड दिईनेछ ।
(न्युन कार्बनमुखी तथा वातावरणमैत्री विकास अबलम्बन गरि यस क्षेत्रमा राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय संघ संस्था सँग साझेदारी गरिनेछ।
१६।५विपद् व्यवस्थापन
( विपद् व्यवस्थापनमा अग्रणी मानिएको चाँगुनारायणले गरेका उत्तम कार्यहरुको निरन्तरता दिदै नगरक्षेत्रमाआईपर्नेप्राकृतिकविपत्तीहरुबाटहुनेक्षतिन्यूनीकरणगर्नप्रकोपन्यूनिकरणसम्बन्धिजनचेतनामूलककार्यक्रमहरुसञ्चालनगरिनेछ।प्रकोपसम्बन्धिपूर्वसूचनाप्रणाली, प्रविधिहरुकोप्रयोगलगायतविभिन्नविपदपूर्वतयारीतथाप्रतिकार्यरणनिती तथा योजनानिर्माणगरीकार्यन्वयनगर्नेनीतिलिईनेछ।
(विपद्बबाटक्षतिभएकारहुनसक्नेभौतिकपूर्वाधारहरुकोतत्कालरोकथाम, पुनर्निर्माणलगायतकाकार्यकालागिआवश्यकसामाग्रीहरुतत्कालउपलब्धगराउनेनीतिलिईनेछ।
(नगरपालिकाबाटतयारगरिएकाविपद्प्रतिकार्यटोलीच्बउष्म च्भकउयलकभ त्भबmलाईप्रभावकारीपरिचालनतथाव्यवस्थापनगर्नेनीतिलिईनेछ।
(प्राकृतिक प्रकोपवाट हुने क्षतिलाई न्युनिकरण गर्न विपद् व्यवस्थापन समिति मार्फतपुर्व तयारीका कार्यक्रम सवै वडामा संचालन गरिने छ । प्रत्येक वडामा एक वडास्तरीय आश्रय स्थलको निर्माण गरिनेछ।
(वडा स्तरीय तथा टोलस्तरीय विपद व्यवस्थापनसमितिको क्षमता अभिवृद्धितथा खोज उद्धारका लागि सवयम् सेवकहरुलाई तालिम प्रदान गरिनेछ।
(प्रत्येक वडामा खुल्ला क्षेत्र एवं आपतकालीन केन्द्र स्थापनाको लागि संभ्याव्य क्षेत्रपहिचान गरि कार्यान्वयमा जोड दिइने छ। नगरमा भुकम्प, आगलागी, बाढी पहिरो जस्ता अपर्झट आइपर्ने विपद जोखीम न्यूनीकरण र ब्यवस्थापनकालागि विपद् व्यवस्थापनकोषलाई निरन्तरता दिईनेछ।
१६.६ लैङ्गिक समानता तथा सामाजिक सुरक्षा महिला बालबालिका अपांगता भएका व्यक्ति तथा ज्येष्ठ नागरिक सम्बन्धि नीति
(आर्थिक समृद्धि र दिगो विकासका लागि समान अग्रसरता र नेतृत्वदायी भूमिका स्थापित गर्दै स्रोत,साधन, अवसर र लाभमा महिलाको समान पहुँच स्थापित गर्न सक्ने लक्षित कार्यक्रम सञ्चालन गर्ने नीतिलिइनेछ ।
(संविधानको भावना अनुरुप नगरपालिका क्षेत्रमा मानव विकास सूचकाङ्कको आधारमा पछाडि परेका समुदायहरुको सशक्तिकरण गर्दै आर्थिक तथा सामाजिक रुपान्तरणका लागि लक्षित वर्ग कार्यक्रम सञ्चालनगरिनेछ ।
(यस नगरपालिका क्षेत्रमा भएका युवाहरुको तथ्याङ्क संकलन गरी नगर क्षेत्रको आर्थिक समृद्धिमा युवाकोयोगदान अभिबृद्धि गर्ने नीति लिइनेछ ।
(बालवालिका तथा किशोर किशोरीहरुलाईसबै प्रकारको हिंसा, दुव्र्यवहार र शोषणबाट मुक्त गराउदै उनीहरुको हक अधिकार प्रयोग गर्न योग्य र सक्षमनागरिकको रुपमा विकास गर्ने नीति लिइनेछ । नगरलाई बालमैत्रीबनाउन आवश्यक नीति बनाई कार्यक्रम सञ्चालन गरिनेछ।
(जेष्ठ नागरिकको ज्ञान, सीप र अनुभवलाई नगर क्षेत्रको विकासमा प्रयोग गर्ने नीति लिइनेछ ।सबै वडामा जेष्ठ नागरिक विश्रामस्थल मिलन चौतारी निर्माण गरिनेछ ।
(नेपाल सरकार र प्रदेश सरकारबाट अपाङ्गता भएका व्यक्तिको आर्थिक तथा सामाजिक सशक्तिकरणका लागिप्राप्त कार्यक्रममा नगरबाट थप लागत साझेदारी गर्ने नीति लिइनेछ । नगर क्षेत्र भित्रका भौतिक संरचना,यायायात, सेवा सुविधा, साधन श्रोत, सूचना तथा सञ्चार प्रविधिलाई अपाङ्गतामैत्री बनाउने नीति लिइनेछ ।
(महिला आदिबासी जनजाति दलितअपाङ्गता भएका व्यक्ति पछाडि परेका वर्ग र समुदायको उत्थानका लागि र समुदायमा पुल प्रभाविहीकरणका लागि लक्षित विशेष कार्यक्रमहरु सञ्चालन गरिनेछ।
(महिला लक्षित कार्यक्रम लगायत अन्य कार्यक्रमलाई व्यवसायिकता प्रबर्द्धन हुने र रोजगारी सिर्जना हुने किसिमले सञ्चालन गरिनेछ। लैङ्गिक तथा अन्य हिंसा पिडित महिलाहरुका लागि सहयोग र पुनस्थापनाका लागि लैङ्गिक हिंसा निवारण कोष स्थापना र सञ्चालन गरिनेछ।
(एकल महिलाको हक हित र अनाथ असहाय र सडक वालवालिकाको संरक्षणका लागिआवश्यक कार्यक्रम र आपतकालिन बाल उद्धार कोषको परिचालन गरिने छ ।
(महिलाको सशक्तीकरण गरी नगरको विकासमा सहयोग पु(याउन महिला वर्गमासामाजिक परिवर्तन प्रत्याभुत हुने कार्यक्रम एवं आर्थिक सबलिकरणमा प्रोत्साहन हुनेखालका कार्यक्रम संचालनमा जोड दिइने छ ।किशोर किशोरीका लागि आत्मरक्षा एवं अन्य जीवनोपयोगी क्रियाकलापहरु सञ्चालन गरिनेछ।
(नगर भित्र रहेका बहिरा व्यक्तिहरुका लागि दोभाषे राख्ने लगायतका फरक क्षमता भएकालाई विशेष कार्यक्रम सञ्चालन गरिनेछ।
( नगरपालिका अन्तर्गत सञ्चालित गैह्रसरकारी संस्था कार्यक्रमहरुलाई समेत एकद्धार प्रणाली अन्तर्गत सञ्चालनका लागि समन्वय गरिनेछ।
(उपभोक्ता हित संरक्षणको लागि बजार अनुगमन प्रणालीलाई प्रभावकारी रुपमाअवलम्वन गरिने छ ।
१६.७योजना तथा अनुगमन सम्बन्धि नीति
(योजना शाखाबाट संपादन हुने सम्पूर्ण योजनाहरुको ब्यस्थापन सप्टवेयरमार्फत गरिनेछ। योजनाको सम्झौता, अनुगमन,सम्पन्न, हस्तान्तरण, मर्मत संभार कार्यलाइ थप ब्यवस्थितगर्न कम्प्युटराइज्ड कार्यप्रणालीअपनाइनेछ।
(एक वडा एक प्राविधिकको व्यबस्थागरिविकास निर्माणकार्यलाई गुणस्तरयुक्त बनाईने र समयमै सम्पन्नहुने व्यवस्था मिलाइनेछ।
(योजना बन्ने तर समयमै सम्पन्न नहुने प्रवृतीको अन्त्यगर्न योजनाकार्यान्वयन कालागि बार्षिककार्ययोजना बनाई नतिजाप्राप्तिलाई सूनिस्चित गरिनेछ र नियमित नतिजामा आधारित अनुगमनको व्यबस्था मिलाईनेछ।
(विकास आयोजनाका लागि नगरको नीति सो को अल्पकालिन मध्यकालिन तथा दीर्घकालीन विकास योजनाको तर्जुमा सोको निर्माण प्रक्रियामा सहभागीको क्षमता अभिबृद्धि लागयतका कार्य गरिनेछ।
(सूचनाकोप्रबर्द्धनको अधिकतमप्रयोग, संचालितकार्यक्रमहरुकोनियमितसमिक्षा, सार्वजनिकसुनुवाई, सार्वजनिकपरिक्षण, देख्नेरपढ्नेमात्रनभईसुन्नेनागरिकवडापत्रका माध्यमवाटनगरपालिकाकाकामकारवाहीमासुशासनरपारदर्शिताअभिवृद्धिकालागिआवश्यकप्रकृयासुरुगरिनेछ।
१६।८सार्वजनिक निजी साझेदारी कार्यक्रम
(नगरमा रोजगारी अभिबृद्धि गर्नका लागि आर्थिक विकासका लागि तथा नगरबासीको विकासका लागि राष्ट्रले लिएको तीन खम्बे नीति बमोजिम सार्वजनिक निजी तथा सहकारी क्षेत्रको साझेदारीमा विभिन्न कार्यक्रम सञ्चालन गरिने र सो का लागि आवश्यक नीतिगत र कानूनी व्यवस्था मिलाईनेछ ।
(निजीक्षेत्रसँगकोसहकार्यमापर्यापर्यटकीयभौतिकपूर्वाधारहरुकोनिर्माणगरीनगरकोआन्तरिकआयतथा रोजगारी बृद्धिगर्नेनीतिलिइनेछ।
१६।९न्यायिक समिति
न्यायिक समितिको कार्यलाई व्यवस्थित बनाउनका लागि न्यायिक समितिको सचिवालयलाई व्यवस्थित बनाईनेछ । न्याय कानून मानव अधिकार प्रबद्धर्नका लाग मेलमिलाप र मध्यस्थता लाई प्रभावकारी रुपमा अघि बढाईनेछ। न्यायिक निर्णय तथा फैसला कार्यान्वयनका लागि आवश्यक निर्णय गरिनेछ।
१६.१० पर्यटन तथा संस्कृति
(चाँगुनारायणमा रहेका ऐतिहासिक स्थलहरुको मर्मत सम्भार सोको विकास तथा संरक्षण सम्बर्द्धन गरिनेछ। नगरक्षेत्रमा रहेका ऐतिहासिक धार्मिक सांस्कृतिक महत्वका सम्पदाहरुको स्तरोन्नति गरिनेछ ।
(नगरक्षेत्रभित्रका ऐतिहासिक, धार्मिक, साँस्कृतिक सम्पदाहरुको पहिचान गरिएका विश्व सम्पदा चाँगुनारायण मन्दिर सरस्वति मन्दिर लगायत का सबै सम्पदा वैज्ञानिक अभिलेखीकरण तिनीहरुको संरक्षण एवं जर्गेना गरिनेछ।
(विश्व सम्पदा पुरातत्व महत्वका मठ मन्दिर संग्राहलय को संरक्षण सम्बद्धन तथा पुर्णनिर्माणमा जोड दिईनेछ।
(विभिन्नजातजातिको मिश्रीत वसोवास रहेको यस नगरपालिकामा जातिअनुसार संस्कृती भेषभुषा र ऐतिहासिक सम्पदाहरु लगायतका नगरका सम्पत्तिहरुको संरक्षण सम्बद्र्धन गरिनेछ।
(साँस्कृतिक सम्पदाहरुकोसंरक्षणरसम्वद्र्धनगर्नुका साथै चाँगुनारायणका ८ पोखरीको जिर्णोधार गरिनेछ।
(नगरक्षेत्र भित्र रहेका सांस्कृतिक एवं पूरातात्विक महत्वका बस्तीहरुलाई होमस्टे पर्यटनका माध्यमबाट ग्रामीण समुदायलाई अर्थतन्त्रसँग जोड्ने रणनीति लिईनेछ।
(कोभिड १९ पछि थला परेको पर्यटन व्यवसायलाई पुर्नउत्थानका लागि विशेष कार्यक्र सञ्चालन गरिनेछ। सामुदायिक वनहरुसँगको साझेदारीमा पर्यापर्यटनको विकास गरिनेछ।
(नगर पर्यटन गुरुयोजना निर्माण गरि आवश्यक अन्य पर्यटनका लागि कार्यक्रम विकास गर्ने नीति लिईनेछ । विभिन्नजात, जाति, समुदाय, धर्मसंस्कृतिकाजात्रा, गुठी, पर्व, मूल्यएवंमान्यताकोसम्वद्र्धनगर्नेनीतिलिइनेछ।
(मनोरञ्नात्मक, फुर्सदकोउपयोगगर्ने, साहासिकखेल, पदमार्ग, आरामक्षेत्रलगायतमानव निर्मित पर्यटकीय बस्तु एवम्संरचना विकासमा निजीक्षेत्रलाई प्रोत्साहनगरी पर्यटकीय क्रियाकलापप्रवद्र्धनबाट वढीलाभ लिनसकिने क्षेत्रकोरुपमा नगरक्षेत्रको विकासगर्ने नीति लिइनेछ।
(नगर क्षेत्रमा पर्यापर्यटनको रुपमा बनेको पदमार्गलाई बृहत रुपमा प्रचार प्रसार गरिनेछ। नगर क्षेत्रमा सम्भावना बोकेका अन्य पदमार्गको अध्ययन तथा निर्माणमा नगर अघि बढनेछ। होमस्टेको सम्भावनालाई समेत विकास गर्दै लगिनेछ।
(नगरक्षेत्रमा रहेका सबै पर्यटकीयपूर्वाधारविकासमास्वदेशी तथावैदेशिकलगानील्याउननगरपालिकाले समन्वयात्मकतथाप्रवद्र्धनात्मककार्यहरुगर्नेछ।यसैकामाध्यमबाटयस क्षेत्रकानागरिककोआर्थिकरसामाजिकउत्थानगर्नबहुसीपयूक्तक्षमतातथा उद्यमशिलताका लागि कार्यक्रमहरुसञ्चालनगरिनेछन्।
१६।११ अन्य
(नगरमा रहेका जलाधार तथा खानेपानीको श्रोतको संरक्षण सोको उचित व्यवस्थापन गरी प्राकृतिक श्रोतहरुको समेत संरक्षण तथा सम्बर्द्धन गरिनेछ।
(चाँगुनारायण मन्दिरको परिसरमा रहेको अमात्य सत्तलमा सञ्चालित ीष्खष्लन त्चबमष्तष्यल ःगकभगmलाई नगरपालिकाको साझेदारीमा सञ्चालन गरिनेछ।
सभाध्यक्ष ज्यू तथा नगरसभा सदस्य ज्यूहरु
अब म सातौं नगरसभाको नीति तथा कार्यक्रमको अन्त्य तिर आईपुगेको छु। यस सन्दर्भमा
समृद्ध नगरका लागि आवश्यकपूर्वाधारकोक्रमशःनिर्माण तथा व्यवस्थापनका साथै शिक्षा, स्वास्थ्य, खानेपानी, विद्युत, इन्टरनेट र वैंकिग क्षेत्रमा नगरवासीको सहज पहुँचमा महत्व दिनु आवश्यक सम्झेको छु । नगरपालिकाको विकास निर्माण सुशासन समृद्धि तथा आर्थिक विकासका लागि जनसमुदाय सम्पूर्ण राजनीतिक दलहरु सहकारी गैरसरकारी संस्था तथा निजी क्षेत्र लगायतका साझेदार संघसंस्थाहरुको साथ र सहकार्यका लागि आव्हान समेत गर्दछु ।
प्रस्तावित नीति तथा कार्यक्रमको सफल कार्यान्वयनबाट नगरको आर्थिक समृद्धि हासिल हुने नगर आत्म निर्भर हुने महामारीको असर न्युन हुनेछ। यसका साथै आर्थिक,सामाजिक क्षेत्र थप क्रियाशिल भई नगर समृद्ध र सुदृढ हुनेछ।
यो नीति तथा कार्यक्रमको कार्यान्वयनमा चाँगुनारायण नगरपालिकालाई सबैबाट सक्रिय सहयोग हुने विश्वास व्यक्त पनि गर्दछु।
अन्त्यमा नगरको समग्र विकासमा योगदान गर्ने राजनीतिक दल, राष्ट्रसेवक, निजि क्षेत्र, सहकारी र सामुदायिक क्षेत्र, श्रमिक वर्ग, नागरिक समाज, आम सञ्चार लगायतका संघसंस्था,विकासप्रेमी सम्पूर्ण दिदीबहिनी तथा दाजुभाईहरु नगरवासी हरुलाई हार्दिक धन्यवाद ज्ञापन गर्दछुः।
धन्यवाद ।
(फाेटाे: विजय शर्माको फेसबुकबाट)