चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जमा विश्वकै दुर्लभ एकसिङ्गे गैँडा मर्ने क्रम रोकिएको छैन । प्राकृतिक कारणबाट एकसिङ्गे गैँडा दुर्लभ हुँदै गएको हो ।

प्राकृतिक कारणले चालू आर्थिक वर्षको साढे चार महिनामा पाँचवटा गैँडा मरेका छन् । चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जका प्रवक्ता गोपाल घिमिरेका अनुसार गैँडा मर्ने क्रम रोकिएको छैन ।

गत १८ गते भरतपुर महानगरपालिका–२६ स्थित नारायणी नदीमा गैँडा मृत अवस्थामा भेटियो । ‘मरेको गैँडा त्यस्तै तीस वर्ष उमेरको हो’, प्रवक्ता घिमिरेले भने, ‘मानव बस्तीमा गएर फापर, गहुँलगायतका खेती खाएको रहेछ ।’ खाएको अन्न पचाउन नसकी फुड पोइजन भएर मरेको निष्कर्षमा पुगेको उनले बताए ।

निकुञ्जमा विष प्रयोगबाट गैँडा मरेको घटना बाहिर आए पनि फुड पोइजनका कारण कुनै पनि गैँडा मरेको तथ्य छैन । त्यसो त अघिल्लो आर्थिक वर्ष २०७५/०७६ मा ४३ वटा गैँडा चितवन निकुञ्जमा कालगतिले नै मरेको निकुञ्जसँग तथ्याङ्क छ । यो सङ्ख्या २०७४/०७५ मा २६, २०७३/०७४ मा २५ वटा थियो ।

राष्ट्रिय निकुञ्ज तथा वन्यजन्तु विभागका उपमहानिर्देशक रामचन्द्र आचार्यको नेतृत्व टोलीले गैँडा मर्नुका कारण अध्ययन गरे पनि यकिन कारण सार्वजनीक नभए पछि विज्ञले बासस्थानकै कारण समस्या भएको औंल्याएका छन् ।

चितवनमा बढी गैँडा किन मरिरहेका छन् भन्नेमा हामी सचेत छौँ’, उपमहानिर्देशक आचार्यले बताए, ‘अहिले पनि अफ्रिकादेखिका वन्यजन्तु विशेषज्ञ बोलाएर स्थलगत अध्ययन भइरहेको छ ।’

उनले विगतमा निकुञ्ज वरपरको पानीको परीक्षण, विभिन्न रोगको परीक्षण गरिँदा सामान्य रिपोर्ट आएको जानकारी दिँदै आफ्नो नेतृत्वको टोलीको अध्ययनपछि निकुञ्जमा घाँसे मैदान व्यवस्थापनको कार्य भइरहेको बताए ।

‘विदेशी विशेषज्ञ टोलीको अध्ययन प्रतिवेदन पनि आउँला तर हामीले चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जमा गैँडा एकपछि अर्को मर्नुका कारण खोज्दै बासस्थान सुधारका योजना अघि सारिरहेका छौँ, उहाँले भन्नुभयो ।

गैँडाको सङ्ख्या बढेसँगै आहाराको अभावले गैँडा–गैँडा जुध्नु, बाढीले बगाउनु, बूढो हुनु, मानव बस्तीमा आएका गैँडा मानवीय धरापमा परेर मर्नु आदि गैँडा मर्नुका कारण भएको विज्ञहरू बताउँछन् ।