भक्तपुर, २८ फागुन २०७९ दार्चुलाको लेकम गाउँपालिका–५ का पुरुषोत्तम जोशीले पेट्रोल खरिद गरेबापत भारतीय रुपियाँ दिँदा गोकुलेश्वर पेट्रोलपम्पले लिन मानेन । पम्पले भारु लिन नमानेपछि जोशीले मोबाइल बैङ्किङमार्फत भुक्तानी गरे ।
शैल्यशिखर नगरपालिका–७ का प्रेम धामी गोकुलेश्वरस्थित हार्डवेयर पसलमा छड (सरिया), सिमेन्ट किन्न जाँदा बिक्रेताले सुरुमै सोधे, “तपाईंसँग भारु छ कि नेरु?” धामीले भारु भएको बताउने बित्तिकै बिक्रेताले भारु नचल्ने तर चलाउनैपर्ने भए पूरा रकम नपाइने जानकारी दिएपछि सामान नकिनी धामी घर फर्किए ।
केही समय अघिसम्म सीमावर्ती बजारमा किनमेल र उपचारका लागि भारु साट्न कुनै समस्या थिएन । नेपालतर्फ पनि भारु देख्नेबित्तिकै सङ्कलन गरेर राख्ने चलन थियो । नेरुबाट भारु सटहीका लागि कमिसन पनि दिनुपथ्र्यो । तर अहिले ठीक उल्टो छ । बजारमा मात्रै होइन, गाउँमा पनि भारु नचल्ने अवस्था आएको लेकम गाउँपालिका–५ का व्यवसायी कृष्णदेव जोशीले बताए ।
पहिले भारतबाट सामान आउँथे र ती सामान किन्न भारुकै खोजी गरिन्थ्यो । अहिले अधिकांश सामान नेपालकै खरिद बिक्री भइरहेको छ । उनका अनुसार दार्चुलाका अधिकांश गाउँमा सामान जाने गोकुलेश्वरलगायत बजारमा भारु चलाउन मान्दैनन् । भारतमा रोजगारी गरेर घर फर्कनेका लागि पनि अहिले भारुबाट नेरु सटही चिन्ताको विषय हुन थालेको छ । पहिले भारु पाउँदा कमिसन दिन तम्सिने व्यापारी नै अहिले नेरु साट्दा कमिसन माग्छन् । एक हजार भारुबराबर एक हजार रुपियाँमा साट्नुपर्ने अवस्था आएको खलङ्गाका एक व्यापारीले बताए ।
भारतको उत्तराखण्ड पिथौरागढबाट नेपाल आउने भारतीयले पनि भारु सटहीमा समस्या भोग्नुपरेको गुनासो गरेका छन् । करिब दुई महिना पहिलेदेखि भारु कमजोर हुँदा स्थानीय सेवाग्राही र व्यवसायी पनि मारमा परेका छन् । हाल आएर भारुको चलनचल्तीमै समस्या देखिन थालेको उद्योग वाणिज्य सङ्घ दार्चुलाका अध्यक्ष सुरेशसिंह थापाले बताए । भारततर्फको कारोबार कम हुँदै गएको र भारु भित्रिनेक्रम यथावत् रहेकाले अहिले भारु कमजोर देखिएको उनले जानकारी दिए ।
खलङ्गाका व्यवसायी मनोहर डाँगाले भने, “पछिल्लो समय उपचारदेखि किनमेल सबै स्वदेशी बजारमै हुने भएकाले भारुको माग कम हुँदै गएको छ ।” उनका अनुसार विगतमा किनमेलदेखि उपचारका लागि भारुको माग धेरै थियो । अहिले त्यो छैन । भारु भित्रिनेक्रम यथावत् छ तर खर्च भइरहेको छैन । त्यही भएर कमजोर देखिएको हो । स्थानीय बजारमा व्यापार व्यवसाय बढेका कारण पनि भारु कमजोर भएको उनको भनाइ छ।
भारतबाट घुमफिर, किनमेल र उपचारका लागि आउनेले बोक्न सहज हुने भएकाले ठूला नोट लिएर आउँछन् । भारतबाट रोजगारी गरेर फर्कनेले पनि ठूलो मात्रामा पाँच सय दरका प्रतिबन्धित नोट ल्याएर फर्किन्छन् । प्रतिबन्धित नोट धेरै भएका कारण पनि अहिले भारु कमजोर भएको व्यवसायी बताउँछन् । विगतमा भारुको सटही गर्दै आएका रमेश खत्रीका अनुसार भारु नोट बजारमा छ्यापछ्याप्ती छन् । भारु कमजोर हुँदा सीमावर्ती क्षेत्रको व्यापार व्यवसायसमेत प्रभावित भएको छ ।
भारतमा रोजगारी गर्दै आएका अधिकांशले भारतीय ठूला नोट बोकेर फर्कंदा नेपालमा चलाउनै समस्या भएको बताएका छन् । दार्चुलामा विदेशी मुद्राको सटही काउन्टरसमेत नभएका कारण सेवाग्राही समस्यामा परेका हुन् । भारतीय बजारमा वर्षौंदेखि नेपाली मुद्राको अवमूल्यन हुँदै आएको थियो । अहिले नेपाली बजारमा समेत भारतीय मुद्राको अवमूल्यन बढ्दै गएको स्थानीय व्यापारीको भनाइ छ । गोरखापत्र दैनिक