News Portal

  • भक्तपुरको मात्र १ हजार ४ सय योजना टिपेको रहेछु : डिपी ढकाल

    भक्तपुरपोस्ट संवाददाता भक्तपुर, २४ असार २०८०
    १४८६ पटक
    भक्तपुर, २४ असार २०८०

    डिपी ढकालको नामले चिनिएका देवीप्रसाद ढकाल बागमती प्रदेश सरकारको मुख्यमन्त्री शालिकराम जमरकट्टेलका प्रमुख राजनीतिक सल्लाहकार हुन् । अर्थ राजनीतिबारे जानकार उनले अर्थशास्त्र र राजनीति शास्त्रका बिभिन्न पुस्तकहरु पनि लेखका छन् । नेकपा(माओवादी केन्द्र) का केन्द्रीय सदस्य समेत रहेका ढकाल भक्तपुरको बिकाश र राजनीतिमा प्राय: चर्चामा नै रहने गरेका छन् । बौद्धिक नेताको पहिचान बनाएका उनै ढकालसंग भक्तपुरपोष्टका लागि सम्पादक संजीप घिमिरे ‘शुभचिन्तक’ले बजेटको विषयमा केन्द्रीत रहेर गरेको कुराकानीको सारसंक्षेप यहाँ प्रस्तुत गरिएको छ ।

    तपाइँ बागमती प्रदेशमा मुख्यमन्त्रीको प्रमुख राजनीतिक सल्लाहकार हुनुहुन्छ । यस अघि संघीय सरकारमा अर्थमन्त्रीको प्रमुख स्वकीय सचिव रहेर काम गरेको अनुभव पनि तपाइँसंग छ । संघ र प्रदेशको बजेट निर्माण प्रक्रियामा के फरक पाउनुभयो ?

    राजस्वको श्रोत बाडफाड र आफ्नै श्रोत व्यवस्थापनका हिसावले पनि संघभन्दा प्रदेशको बजेट सानो हुने नै भयो । संघले नै कतिपय श्रोत सुनिश्चित गरिदिएकाले संघ भन्दा प्रदेशको बजेट निर्माण प्रक्रिया केहि सरल पनि देखिन्छ । तर, संघले अनुदान दिने क्षेत्रमा प्रदेशले राजश्व उठाउनुपर्ने भएकाले बजेट निर्माण चुनौतीपूर्ण छ । कृषिमा संघले अनुदान दिने भएपनि प्रदेशले भने राजस्व असुली गर्नुपर्ने विरोधाभाष देखिन्छ । प्रदेशको मूख्य आम्दानीको श्रोत यातायात र भूमी कर हो । सीमित आम्दानी समेटेर प्रदेशले बनाउने बजेटमा सीमितता रहनु स्वाभाविकै लाग्यो । करको दायरा फराकिलो हुने भएकाले संघीय बजेटमा यस्तो सीमितता हुँदैन ।

    प्रदेश सरकारसंग कुनै भिजन नभएको र संघीय सरकारकै बजेटको सिको गरेर बजेट बनाइने गरेको आरोप लाग्ने गर्छ नि ?

    हाम्रो संघीयता सहकार्यमूलक भएकाले कतिपय अवस्थामा संघ र प्रदेशको बजेट उस्तै देखिन सक्छ ।तर, प्रदेश संग भिजन नभएको भने होइन । प्रदेश सरकारकै बजेटका कारण हिजो पछाडी पारिएका वर्ग र क्षेत्रको बिकास सम्भव भैरहेको छ । बागमती प्रदेश सरकारको बजेटले उत्पादन र रोजगारीमा जोड दिएको छ । प्रदेश सरकारले बजेटमा १ सय वटा क्षेत्रलाई पहिचान गरी उत्पादनको विशेष पकेट क्षेत्र बनाउन १४ करोड बजेट बिनियोजन गरेको छ । गृहिणी महिलालाई आयआर्जन संग जोड्न पांच करोड बिनियोजन गरिएको छ । त्यसैगरी युवालाई रोजगारी संग जोड्न पन्ध्र करोड बिनियोजन गरिएको छ । भौतिक पूर्वाधार मात्र बिकास होइन भन्ने मान्यताबाट प्रदेशले सामाजिक क्षेत्रमा लगानी बढाएको छ । त्यसका अलावा भाषा,कला,सस्कृती र मौलिकता जोगाउन र प्रवर्द्धन गर्न तर्फ पनि प्रदेशको बजेट बिनियोजन भएको छ । प्रदेशको बजेटले सामाजिक न्याय र सामानुपातिक वितरणमा जोड दिएको छ ।

    हामीले बजेट मार्फत संघीय सरकारलाई नै विकासको बागमती मोडेल दिन सफल भएका छौं ।

    त्यसोभए प्रदेश सरकारले बजेटमा  जनताको पक्षमा देखिने गरी गरेका प्रमुख कामहरु के के छन् ?
    बागमती प्रदेश सरकारले यो वर्ष छपन्न प्रतिसत बजेट बिकाश निर्माणमा लगाएको मैले भनिनै सकेको छु । यो बाहेक अति बिपन्न परिवारको खरको छानो फेरेर खरको छानो मुक्त घर बनाउने हाम्रो कार्यक्रम छ । उपत्यका लगायत शहरहरुलाई व्यवस्थित शहरीकरण र सौन्दर्यकरण गर्न प्रदेश लागिपरेको छ । प्रदेश निर्वाचन क्षेत्रमा अर्ग्यानिक खेतीका लागि आवश्यक प्राङ्गारिक मल उत्पादनका लागि आवश्यक बजेट व्यवस्था गरिएछ ।

    प्रदेश सरकार बनेपछि गाउँगाउँमा बाटो बनेका छन् । बागमतीमा यो वर्ष पनि २० अर्वको बाटो बन्दैछ । काकाकुल बनेका जनतालाई पानी खुवाउन सरकारले पाँच अर्व बजेट बिनियोजन गरेको छ । स्वास्थ्यको क्षेत्रमा प्रदेश अस्पातालको स्तरउन्नती र सेवा बिस्तार गरिएको छ । जेष्ठ नागरिक, असाहाय, महिला र बालबालिकाका, बिपत र सवारी दुर्घटनामा परेकाको लागि मुख्य मन्त्री जनता कार्यक्रम मार्फत उपचार नपाएर मर्न नपर्ने ग्यारेन्टी गरिएको छ । सार्वजनिक शिक्षाको उन्नतीका लागि विद्यालयलाई सुविधासम्पन्न र सिकाइको गुरस्तर वृद्धि गर्दै लगिएको छ । रोजगारीका लागि आवश्यक ज्ञान र बिउ पूजीको व्यवस्था गरिएको छ । कृषीलाई मुख्य प्राथमिकतामा राखी किसान केन्द्रित बजेट बनाइएको छ ।

    शिक्षामा ब्यापक सुधारको नीति लिइएको र यसका लागि कार्यदल नै बनाइएको छ । त्यस्तै प्रदेशमा आफ्नै विश्वविद्यालय खोल्ने बजेट छ । बागमती प्रदेश सरकारले स्थापना गर्ने विश्वविद्यालय कृषी, प्रविधि र प्राविधिक विषयमा मात्र केन्द्रीत रहने छ ।

    उद्योगको विविधिकरण गरिने र प्रदेशभित्र उद्योग खोल्न चाहने उद्योगीलाई खानेपानी, ढल,बाटो र बिजुली उपलब्धताको लागि सरकारले सहजीकरण गर्ने गरी बजेट बिनियोजन गरिएको छ । त्यस्तै नयाँ उद्यमसीलता प्रवर्द्धन अन्तर्गत कृषी प्रशोधन उद्योग खोल्न चाहने उद्योगीसंग लागत साझेदारी गर्ने कार्यक्रम पनि प्रदेश सरकारले अघि सारेको छ ।

    तर, प्रदेश सरकार नै चाहिदैन खारेज गर्नुपर्छ भन्ने माग पनि सुनिएकै छ नि ?
    यो त नबुझ्ने र बुझ्न नचाहनेहरुले गरेको भ्रमपूर्ण माग मात्र हो । नेपालमा रहेका तीन तहका सरकार सबैले आ आफ्नो बजेट बनाउछन । आफ्नो बजेटको सबैभन्दा बढी बिकासनिर्माणमा खर्च गर्ने प्रदेश सरकार मात्र हो । तथ्यांक हेरे हुन्छ बजेटको छपन्न प्रतिसत बजेट प्रदेशले बिकासमा लगाएको छ ।

    बागमतीको मात्र होइन, सातै प्रदेशको चालु खर्च भन्दा पूजीगत खर्च बढी हुनेगरेको छ । बिकास खर्च बढी गर्ने सरकार खारेजीको माग गर्ने मानिस कस्ता हुन् हामी सहजै भन्न सक्छौं । उनीहरु बिकास र व्यवस्था बिरोधी हुन् ।

    तपाइँ त भक्तपुरको नेता पनि हुनुहुन्छ । जिल्लाको विकासको लागि यो वर्ष केकस्ता कार्यक्रमको पहल लिन सफल हुनुभयो ?
    भक्तपुर अस्पतालमा सिटी स्क्यान मेसिन खरिद र संचालनका लागि प्रदेश सरकारको बजेटमै ८ करोड बिनियोजन गराउनु प्रमुख सफलताको रुपमा लिएको छु । मध्यपुर थिमीको नगर अस्पताल नेपाल कोरिया मैत्री नगर अस्पतालमा योजना आयोगबाट वितरण हुने १ करोड २० लाख ३ वर्ष सम्म निरन्तर आउने व्यवस्था गर्न सफल भईएको छ भने ख्वप: अस्पताललाई पनि साढे २ करोड रुपैया प्रदेश सरकारको मन्त्रीपरिषद निर्णय गरी व्यवस्था गरिएको जानकारी गराउछु ।

    प्रदेश सरकारको नगरकोटको दीर्घकालीन बिकाशमा टेवा पुग्ने गरी यहाँका स्थानीय र व्यवसायीको माग बमोजिम नगरकोटलाई विशेष पर्यटकीय क्षेत्र घोषणा गरी पर्यटन बिकासमा जोड दिईएको छ । यहाँको काठमाडौं, काभ्रे र सिन्धुपाल्चोक जोड्ने मुख्य बाटो स्तरउन्नती गर्न ४ करोड बजेट व्यवस्था गरिएको छ । नगरकोट भ्रमण वर्ष २०२३ मनाउन पनि आवश्यक बजेट व्यवस्था गरिएको छ । चाँगुनारायणका वडाहरु जोड्नेगरी द्रुतमार्ग निर्माणमा ४ करोड बजेट बिनियोजन गरिएको छ । यो बजेट अरु वर्षहरुमा पनि थपिदै जाने सुनिश्चितता गरिएको छ । त्यतिमात्र होइन, जिल्लालाई नै फन्को मार्नेगरी भक्तपुर चक्रपथको लागि पनि ४० लाख व्यवस्था गरिएको छ ।

    भक्तपुरको परम्परागत शीप संरक्षण गर्न सास्कृतिक औद्योगिक ग्राम निर्माणका लागि डीपीआरको लागि बजेट बिनियोजन गरिएको छ ।  मुहानपोखरीलाई खानेपानीको लागि बजेट बिनियोजन गरिएको छ । निलबाराहीको पहिरो नियन्त्रणमा १ करोड माथिको बजेट व्यवस्था गरिएको छ । जिल्लाका बिभिन्न विद्यालयलाई भौतिक पूर्वाधार बिकासमा सहयोग पुग्नेगरी बजेट राखिएको छ । लायकु दरवार संरक्षणका लागि १ करोड बजेट बिनियोजन गरिएको छ । अरनिको सभा भवन बनाउन प्रदेश सरकारले ३ करोड ३० लाख छुट्याइएको छ ।

    देकोचा साँखु सडकलाई ३९ करोड श्रोत सुनिश्चित गरिएको छ । सिरुटार सडकलाई पन्ध्र करोड श्रोत सुनिश्चित गरिएको छ । भक्तपुरको सभ्यता र नदी अतिक्रमण नियन्त्रण गर्न तथा बस्तीलाई सुगम बनाउन नदीमा करिडोर निर्माणका लागि बजेट बिनियोजन भएको छ । बागमती प्रदेश सरकारले बजेटमा सम्बोधन गरेको ४ करिडोर मध्ये ३ भक्तपुरकै पर्नु हाम्रो लागि सुखद पक्ष मान्नुपर्छ । हनुमन्ते खोला, खस्यांग खुसुंगखोला र महादेव खोलामा करिडोर निर्माणका लागि अरु वर्षहरुमा पनि थपिदै जाने गरि शुरुवाती बजेट पन्ध्र करोड बिनियोजन भएको छ । आदर्श चोक बाट वडा कार्यालय जोड्ने सडक त्यसैगरी खरिपाटी देखि कुन्ता र साँगा पाँचखाल सुरुङ्ग मार्गको सम्भाव्यता अध्ययन गर्न बजेट व्यवस्था गरिएको छ ।

    भक्तपुरको लागि प्रदेश सरकारले बजेटमा पर्याप्त व्यवस्था गरेको छ । लाखको योजना पनि धेरै छन् । बजेट कार्यान्वयन भएपछि स्थानीयले प्रदेश सरकारलाई धन्यवाद नभनी रहन सक्नुहुन्न ।

    कतिपय तपाईकै पार्टीका मानिसहरु पनि आफूले भनेको ठाउँमा बजेट नपरेको भन्दै असन्तुष्टि व्यक्त गरिरहेका देखिन्छन नि ?

    म मुख्यमन्त्रीको प्रमुख राजनीतिक सल्लाहकार भएपछि हाम्रो पार्टीका मात्र नभई आम भक्तपुरबासीले म प्रति अपेक्षा राख्नु स्वभाविकै हो । मलाई पार्टीका र पार्टी बाहिर रहेपनि म प्रति भरोषा राख्ने साथीहरुले बजेटका लागि योजना टिपाउनु भएको थियो ।

    सबैगरी करिब १ हजार ४ सय योजना मैले डायरीमा टिपेको रहेछु । सबै योजना म आफै मुख्यमन्त्री भए पनि समेट्न सकिने थिएनन ।

    बजेटको मापदण्ड र प्राथमिकताका आधारमा भक्तपुरका योजनाहरु परेका छन् । म योजना नपरेका सबै साथीहरुलाई बिनम्रतापूर्वक अनुरोध गर्छु कि आगामी दिनहरुमा पालो तपाइँहरुकै योजनाको हो । बिकासको समानुपातिक वितरणमा म व्यक्तिगत रुपमा दृढ छु र बागमती प्रदेश सरकार पनि दृढ नै छ ।

    यहाँ बजेट परेपछि मैले पारिदिए भन्ने नेता, सांसद र मन्त्रीहरु प्रसस्त छन् तर यति धेरै जिल्लाबासीले पत्याएको तपाइँ मौन रहनुको कारण के होला ?

    बजेट आवश्यकताको आधारमा निर्धारण गर्नुपर्छ । लोकप्रिय हुन पूरा हुन नसक्ने ठुला योजनामा बजेट लगानी गर्दा पूजीगत खर्च घट्ने र अर्थतन्त्रमा नकारात्मक असर गर्ने हुन्छ । कनिका छरे झैँ बजेट बाढ्ने कामले पनि दिगो बिकास हुन सक्दैन । त्यसैले बजेट कार्यकर्ता वा नेतामुखी नभई बिकासमुखी हुन पर्छ ।

    नेता, सांसद र मन्त्रीहरु जनताको प्रतिनिधि भएकाले उहाँहरुले बजेटको पहल लिन खोज्नु नकारात्मक होइन । भक्तपुरमा हाम्रा सांसद र नेताज्यूहरुले आआफ्नो पहल बाट योजना पार्नु भएकै छ । कसैले दुख गरेर ल्याएको योजनामा धन्यवाद भन्न नसक्ने र आफैले गरेजस्तो गर्ने  प्रवित्ति राम्रो होइन । यसले पहलकर्तालाई हतोत्सायी बनाउछ भने गलत सस्कार समेत मौलाउछ । कुन योजना कसले पार्यो भन्ने बजेट माग गर्दै हिड्ने सबैलाई थाहा हुन्छ । अतिरन्जना क्षणिक भ्रम मात्र  हो । बजेट माग गर्ने कुरामै सबै राजनीतिक दलको एउटै मत र कार्यान्वयनमा सहकार्य अहिलेको आवश्यकता हो ।कसैलाई उचोनिचो बनाएर हामी कहिँपनि पुग्दैनौ ।

    मेरो व्यक्तिगत कुरा गर्नुहुन्छ भने बिगतमा चाँगुनारायणमा मेरो एकल प्रयासमा आएका बजेट हिजोका दिनमा पूर्व मन्त्री र सांसदज्युले नै आफूले जस दिंदै शिलान्यास र उद्घाटन गर्दै हिड्नु भएको पनि हामीले देख्यौं । त्यसो गर्दैगर्दा कम्तिमा फलानोलाई धन्यवाद भने भन्न सक्नैपर्छ । म अर्थमन्त्रीको प्रमुख स्वकीय सचिव रहंदा पायलट बाबाको आश्रम लगायत धेरै ठाउँमा जाने बाटो बनाइएको हो ।

    भत्केको पाटी नगरकोट सडक समयमै बनेको भए हामीले गर्यौं भनेर उहिल्यै अरु कसैले जस लिइ सक्नुहुन्थ्यो । म आफू राजनीतिक सस्कार र कर्ममा बिश्वास गर्ने सामाजिक प्राणी हु । बजेट पारेको जस लिने दौडमा डिपी ढकाल छैन । बजेट जनताको नासो हो र जनताकै आवश्यकतालाई विशेष पूर्ण रुपले सम्बोधन गर्दै बिनियोजन हुनुपर्छ भन्ने मेरो प्रष्ट मान्यता छ । जोसुकैले जस लिएपनि बजेट सदुपयोग होस् र बजेटको दुरुपयोग नहोस भन्नेमा सचेत रहन अनुरोध गर्दछु ।

    प्रतिकृया दिनुहोस्

    शिक्षा विधेयकका लागि सदन र सडकबाट दबाब आवश्यक : प्रचण्ड

    नेकपा(माओवादी केन्द्र)का अध्यक्ष एवं पूर्व प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले विद्यालय शिक्षा विधेयक पारित गर्न सदन...

    ढाकामा खेलेका नेपाली बक्सिङ्ग खेलाडी र प्रशिक्षकलाई सम्मान

    बंगलादेशको ढाकामा आयोजित जी फाइट साउथ एसियन बक्सिङ्ग च्याम्पियनसिपमा सहभागी नेपाली खेलाडी तथा प्रशिक्षकलाई सम्मान...

    रास्वपा भलिवलजस्तै जति थचार्याे उति माथि जाने जिकिर, भक्तपुरमा शनिवार शक्ति प्रदर्शन

    राष्टिय स्वतन्त्र पार्टी भक्तपुरका नेताहरुले पार्टीमाथि सरकारले दमनको नीति लिएको दावी गरेका छन् । पार्टी...

    बास बस्न आएका वीरबहादुरको हत्या गरी फरार रहेकी प्रतिवादी १५ वर्षपछि प्रहरी फन्दामा

    कर्तव्य ज्यान मुद्दामा फरार प्रतिवादी १५ वर्षपछि प्रहरीको फन्दामा परेकी छन् । घटनाको १५ वर्ष...

    गृहमन्त्रीका नक्कली पीए पक्राउ

    गृहमन्त्रीका नक्कली ‘पीए’ प्रहरी फन्दामा परेका छन् । गृहमन्त्री रमेश लेखकको ‘प्रमुख स्वकीयसचिव(पीए) हुँ’ भन्दै ...