काठमाडौं। कतै काठमाडौंको सांकृतिक सम्पदाको जगेर्नाको जुक्ति, कतै सवारी जाम हटाउने ट्राफिक व्यवस्थापनका उपाय । कतै पार्किङ व्यवस्थापनका सुझाब त कतै उपत्यकाका फोहोर व्यवस्थापनका प्रविधि ।
एकातिर खानेपानी शुद्ध पार्ने विधि, अर्कोतिर उपत्यकाको ध्वनि र वायु प्रदुषण कम गर्ने प्रविधि, कतै कला र संस्कृति जगेर्नाका कुरा, कतै प्राकृति विपत्तीबाट बच्ने उपाय पूरा । त्यहीं सूचना, प्रविधि र विज्ञानका ज्ञान, साथै कला, संस्कृति, भाषा, धर्म र ध्यान । एकातिर हेर्दा हाइड्रो पावर, सुरुङमार्ग, मेट्रोरेलका डिजाइन, अर्कोतर्फ हेर्दा रोबर्ट, ड्रोन र कृषि औजार प्रदशृन गरिरहेका विद्यार्थीको लाइन ।
यी दृश्य शिवपुरी मावि महाराजगञ्जमा शुक्रबार आयोजना गरिएको महानगरस्तरिय प्रतियोगात्मक स्टिम(STEAM) प्रदर्शनीको हो । जहाँ विद्यार्थीहरुले सूचना, विज्ञान प्रविधि, गणित, इञ्जिनियरिङ, कलालगायत विषयसँग सम्बन्धित प्रदर्शनी गरेका थिए ।
उनीहरुले ती विषयसँग सम्बन्धित रहेर तयार पारेका विभिन्न परियोजना कार्यहरुको विशेष प्रदर्शनी गरिएको थियो । काठमाडौ महानगर पालिकाका शिक्षा प्रमुख सिताराम कोइरालाले उद्घाटन गरेको कार्यक्रममा महानगरभित्रका ३५ विद्यालय सामुदायिक विद्यालयका विद्यार्थीहरु सहभागिता रहेको थियो । विद्यार्थीहरुको त्यस प्रदर्शनीलाई ३ जनाको स्वतन्त्र निर्णायक समितिमार्फत् मूल्यांकन गरिएको थियो । साथै, उत्कृष्ट सामग्री तयार पारी प्रदर्शन गर्ने विद्यालयका विद्यार्थीहरुलाई नगदसहित पुरस्कृतसमेत गरिएको थियो ।
कार्यक्रममा सरकास्वती निकेतन मावि कालिमाटी प्रथम हुँदै २० हजार रुपैयाँ नगदसहित पुरस्कृत भएको थियो भने भानु मावि रानीपोखरीले द्वितीय हुँदै १५ हजार नगदसहित पुरस्कार हात पारेकमो थियो । यसैगरी तृतीय भएको शिवपुरी मावि महाराजगञ्जले १० हजार र विश्वनिकेतन मावि त्रिपुरेश्वरले ५ हजार रुपैयाँ नगदसहितको सान्त्वना पुरस्कार हात पारेको थियो ।
काठमाडौं महानगरले लागू गरेको बुक फ्रि फ्राइ डे अन्तर्गत आयोजित उक्त कार्यक्रमलाई हजार बढी विद्यार्थी, शिक्षक, अभिभावक एवं सरोकारवालाहरुले अवलोकन गरेका थिए । अवलोकनकर्ता प्रायः विद्यार्थीहरु कार्यक्रमबाट धेरै कुरा सिक्न पाएकोमा मख्ख देखिन्थे । सामुदायिक विद्यालयका विद्यार्थीहरुले पनि विज्ञान प्रविधि, इञ्जिनियरिङ र गणित विषयसँग सम्बन्धित यति राम्रा सामग्री तयार गर्न सक्दा रहेछन् भन्दै अभिभावकहरु पनि दंग देखिन्थे ।
प्रायः विद्यार्थीहरुले कार्यक्रम अवलोकन पश्चात् आफूहरु सामुदायिक विद्यालयमा पढ्न पाएकोमा गर्व लागेको बताएका थिए । ‘हामीलाई कुनै हीनतावोध छैन, सामुदायिक विद्यालयको विद्यार्थी हो भन्दा गर्व महसुस भएको छ ।’ अधिकांश विद्यार्थीहरुको यस्तै धारणा थियो ।
कार्यक्रम अवलोकन पश्चात् काठमाडौं महानगरका वडानम्बर ३ का वडाध्यक्ष प्रेम थापाले विद्यार्थीको सिकाइ किताब र कक्षाकोठामा मात्रै सीमित भइरहेको अवस्थामा बुक फ्रि फ्राइ डे र यस्ता शैक्षिक सामग्री प्रदर्शनीले सिकाइको दायरालाई अझ बढी फराकिलो पार्दै लग्ने विश्वास व्यक्त गरे ।
यसैगरी, विद्यालयका प्रधानाध्यापक प्रकाश सुवेदीले यस्ता सिकाइ सामग्रीको प्रदर्शनीले विद्यार्थीको सिर्जनशीलता र रचनात्मकता बढ्ने भन्दै उनीहरुको सिकाइको दायरा थप फराकिलो बन्ने बताए । विभिन्न विद्यालयका फरक प्रस्तुतीले विद्यार्थीहरुले एक आपसमा सिक्ने, हेर्दे गर्दै सिक्ने तथा किताब बाहिर पनि सिकाइ हुन्छ भन्ने कुरा महसुस गर्ने अवसर पाएको उनको भनाइ थियो ।
साथै, शिवपुरी क्याम्पसका प्रमुख दिवाकर दूरदर्शीले विदार्थी भित्र अथाह प्रतिभा हुने भएकाले यस्ता कार्यक्रमले ती प्रतिभा प्रस्फुटनको अवसर पाउने धारणा राखे । शिवपुरी माविका विव्यस अध्यक्ष गिरिधर मिश्रले सामुदायिक विद्यालयका विद्यार्थी पनि कोही भन्दा कम नरहेका र यस्ता कार्यक्रमले उनीहरुको सिर्जनशीलता र रचनात्मकता प्रस्फुटन हुने अवसर पाउने बताए ।