भक्तपुरको भक्तपुर नगरपालिका वडा नम्बर-१ दुधपाटीस्थित १२औं शताब्दीमा निर्मित ऐतिहासिक भाजु पुखु(पोखरी) र यसको बीचमा रहेको जलेश्वर महादेवको मन्दिर पुनर्निर्माण सम्पन्न भएको छ । भक्तपुर नगरपालिकाले यी पुरातात्विक सम्पदाको पुनर्निर्माण सम्पन्न गरेको हो ।

शुक्रवार नेपाल मजदुर किसान पार्टीका अध्यक्ष नारायणमान बिजुक्छेंले पुनर्निर्माण गरिएका पुखु र मन्दिरको उद्घाटन समेत गरेका छन् । शिवरात्री र अन्तराष्ट्रिय श्रमिक महिला दिवसको अवसर पारेर पुखु र मन्दिर उद्घाटन गरिएको हो ।

भाजु पोखरी नाम भएपनि प्रौढहरुले पनि त्यहाँ पानी कहिल्यै देख्न पाएका थिएनन । काठमाडौको रानीपोखरी भन्दा पनि ५ सय वर्ष अघि बनेको भाजु पोखरी लोपोन्मुख अवस्थामा थियो । त्यसको बीचमा रहेको जलेश्वर नाथबारे त स्थानीय नै अनभिज्ञ जस्ता भैसकेका थिए । बीचमा माटोको ढिस्को जस्तो देख्दै आएका वरिपरिका मानिसलाई पनि त्यहाँ जलेश्वर महादेवको मन्दिर थियो भन्ने थाहा हुन सकेको थिएन ।

१२औं शताब्दीमा बनेको यो सुन्दर संरचना बारे भक्तपुर नगरपालिकाले खोजीनीति मात्र गरेन । विज्ञहरुको अन्वेषणका आधारमा पुनर्निर्माण समेत मौलिक स्वरुपमै गर्न सफल भएको छ ।घासे मैदान र फोहोर फ्याक्ने ठाउँ बन्दै गएको ८ सय वर्ष पुरानो भाजु पोखरी र जलेश्वर मन्दिरले पुनर्जीवन पाएको छ ।

२२ वर्ष अघि देखि यस लाई सफाई गर्ने प्रयास हुँदै आएपनि नगरपालिकाको वर्तमान नेतृत्वको लगावका कारण पछिल्लो २ वर्ष अघि देखिको मिहिनेतले पूर्णता पाएको देखिन्छ । भाजु पुखु र जलेश्वर मन्दिरको लामो अध्ययन अनुसन्धानपछि मौलिक स्वरुपमा पुनर्निर्माण सम्पन्न गर्न नगरपालिकाले लागत इष्टमेट २ करोड ५१ लाख ७९ हजार ९ सय ९० रुपैंया रहेको अनुमान गरेपनि १ करोड ८७ लाख ३५ हजार ६३४ रुपैयाँमा ६ वटा उपभोक्ता समितिले काम सम्पन्न गरेको नगरपालिकाले जनाएको छ ।

शुक्रवार उद्घाटन समारोहलाई सम्बोधन गर्दै अध्यक्ष बिजुक्छेंले भाजु पुखु मानव सभ्यताको एक महत्वपूर्ण उपलब्धी भएको बताए । उनले सम्पदा संरक्षणमा भक्तपुर नगरपालिकाले उदाहरणीय काम गरिरहेकोप्रति सन्तोष व्यक्त गरे । राष्ट्रिय धरोहरका रुपमा रहेका सम्पदाहरुलाई पुर्नजीवन दिने काममा पुरातत्व विभाग, प्रज्ञा प्रतिष्ठान र विश्वविद्यालहरु अग्रसर हुनुपर्ने आवश्यकता औल्याउदै अध्यक्ष बिजुक्छेंले नयाँ पुस्तालाई सम्पदाहरुको ईतिहास थाहा दिलाउनुपर्नेमा जोड दिए ।

सांस्कृतिक स्तर वृद्धि गर्न स्थानीय जनताको एकता आवश्यक भएको स्पष्ट पार्दै अध्यक्ष बिजुक्छेंले जनताले हातमा हात मिलाए जुनसुकै काम पनि सजिलै सम्पन्न गर्न सकिने बिश्वास व्यक्त गरे । उक्त अवसरमा उनले भाजु पुखू र जलेश्वर मन्दिर पुनर्निर्माणमा सहभागी सम्पूर्ण डकर्मी, सिकर्मी र महिला कालिगढहरुप्रति पनि आभार प्रकट गरेका छन् ।

भक्तपुर नगरपालिकाका प्रमुख सुनिल प्रजापतिले भक्तपुरका अन्य सम्पदा निर्माणमा जस्तै भाजु पुखु पुनर्निर्माणको क्रममा पुरातत्वविद्, संस्कृतिविद्, इतिहासविद्, वास्तुकलाविद्लगायत सरोकारवालाहरूको सल्लाह र सुझावअनुसार अत्यन्तै सचेततापूर्वक पुनर्निर्माण कार्य सम्पन्न गरिएको जानकारी गराए ।

प्रमुख प्रजापतिले पोखरीमा जनताको अपनत्व कायम होस् भन्ने उद्देश्यले अन्य सम्पदाहरूमा जस्तै स्थानीय जनताबाट गठित उपभोक्ता समितिमार्फत पुनःनिर्माणको काम गर्ने व्यवस्था मिलाइएको प्रष्ट पारे ।

भाजुपुखु र भक्तपुर क्याम्पस दुबै जनताका साझा सम्पत्ति भएको बताउँदै उनले पोखरीको दक्षिण भाग भक्तपुर क्याम्पसतर्फ बाटो खोल्न बाँकी नै रहेको उल्लेख गर्दै क्याम्पसका पदाधिकारीहरुसित त्यसबारे पटक पटक छलफल गरिसकेको र छलफलको क्रम अगाडि बढिरहेको बताएका छन् ।

बागमती प्रदेश सभा सदस्य सुरेन्द्रराज गोसाइँले लोप हुनै लागेको भाजु पुखुलाई सुन्दर र मनमोहक अवस्थामा ल्याउन महत्वपूर्ण भूमिका खेल्ने वडाबासी, कालिगढ, जनप्रतिनिधि, पुरातत्व विभाग, प्राविधिक सम्पूर्णमा उच्च सम्मान व्यक्त गरे । देशमा चरम भ्रष्टाचार र अनियमितताले जनता आजित बनेको बेला भक्तपुर नगरपालिकाले उज्यालो दियो बनेर आशाको किरण छरिरहेको उनको जिकिर छ ।

भक्तपुरकी प्रमुख जिल्ला अधिकारी रोशनीकुमारी श्रेष्ठले ऐतिहासिक सम्पदाले भरिएको जीवन्त संग्रहालय भक्तपुरमा सार्वजनिक सम्पत्तिको संरक्षण र सम्बर्द्धनमा भक्तपुर नगरपालिकाको भूमिका प्रति सन्तोष व्यक्त गरिन । पोखरीहरुको जगेर्नाले पानीका स्रोतहरु संरक्षण हुने बिश्वास व्यक्त गर्दै उनले भाजु पुखुलाई पर्यटकको आकर्षक गन्तव्यस्थल बनाउन सुझाव समेत दिएकी छन् ।

पुरातत्व विभागका महानिर्देशक सौभाग्य प्रधानाङ्गले भक्तपुरका प्राचिन पोखरीहरु समाजको लागि आवश्यक पानी आपूर्ति र आगलागीजस्ता विपद्मा प्रयोग गर्नको लागि बनेको बताए । भाजु पुखु अरु पुखुको तुलनामा महत्वपूर्ण भएको बताउँदै उनले पोखरीहरु भक्तपुरको सिंचाइ र हिटी प्रणालीसँग पनि जोडिएको जानकारी दिए ।

उनले नयाँ पुस्तालाई संरक्षणका सिप र प्रविधि हस्तान्तरण गरे भोलिका पुस्ताले दुःख नपाउनेमा जोड दिंदै पुरातात्विक सम्पदाहरुले भरिएको जीवन्त संग्रहालयको परिचित भक्तपुरलाई ८०० वर्ष पुरानो पोखरी पुनःनिर्माणबाट अझ गौरव गर्ने अवसर मिलेको स्पष्ट पारे ।

त्यसैगरी इतिहासविद डा. पुरुषोत्तमलोचन श्रेष्ठले भाजु पुखुको ऐतिहासिक पक्षमाथि प्रष्ट पार्दै अन्वेषण र उत्खननकै सिलसिलामा भाजु पुखुको मध्यभागमा पश्चिमाभिमुख जलेश्वर मन्दिर रहेको थाहा हुन आएको उल्लेख गरे । जलेश्वर मन्दिर जीर्णोद्धारको अभावमा भत्किएर दम्फोमा परिणत भएको बताउँदै भाजु पुखुको पुनर्निर्माणसँगै पोखरीको इतिहास पनि जीवित भएको उनको भनाइ छ ।

कार्यक्रममा पूर्व न्यायाधीश गौरीबहादुर कार्की, दरबार हेरचाह तथा स्मारक संरक्षण अड्डा भक्तपुरका प्रमुख अरुणा नकर्मी, नगर उपप्रमुख रजनी जोशी, भक्तपुर क्याम्पसका क्याम्पस प्रमुख सहप्राध्यापक कविता लुइँटेल, वडा नं. १ का वडाअध्यक्ष श्यामकृष्ण खत्री, प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत बसन्त भट्टराई, वडा नं. ९ का वडाअध्यक्ष रविन्द्र ज्याख्व, प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत बसन्त भट्टराई लगायतले मौलिकता र सम्पदा संरक्षित सहरको रुपमा देश–विदेशमा परिचित भक्तपुरको सांस्कृतिक, सम्पदा संरक्षण अभियान र भाजु पुखुको पुनर्निर्माण कार्य भक्तपुरको लागि गर्व गर्न लायक विषय बनेको बताए ।

सो अवसरमा ११४ औं अन्तराष्ट्रिय श्रमिक महिला दिवसको अवसरमा भाजु पुखु पुनर्निर्माणमा अहोरात्र खटिएका महिला श्रमिकहरुलाई सम्मान समेत गरिएको थियो । साथै, भाजु पुखु पुनर्निर्माणका लागि गठन भएका उपभोक्ता समितिका अध्यक्षहरुलाई पनि सम्मान गरिएको उक्त कार्यक्रममा अध्यक्ष बिजुक्छेँले ‘भाजु पुखु र जलेश्वर मन्दिर पुनर्निर्माण’ पुस्तक विमोचन गरेका थिए । उद्घाटन अगाडि विभिन्न बाजागाजा सहित स्थानीयको ब्यापक सहभागितामा नासमनाबाट शुरु भएको र्याली भाजु पुखुमा आइपुगेपछि सभामा परिणत भएको थियो ।